Klimavitskap, vanleg vitskap og kakelinna
KLIMA
Gunnar Abrahamsen skriv godt og interessant om klimaforskinga i Dag og Tid 8. desember. Vitskapen lever ikkje i eit vakuum. Han er, som Abrahamsen er inne på, omgjeven av eit samfunn med til dels sterke forventningar om kva resultat han skal koma fram til. Det er det som vert kalla vitskapssosiologi, korleis vitskapen samverkar med samfunnet rundt seg. Av og til er forventningane så sterke at dei gjer det vanskeleg å få fram eit godt bilete av fakta i ei sak. Når det vert forska for å visa at klimaendringane er menneskeskapte, har ein forlate eit grunnleggjande prinsipp for vitskapeleg metode. Då driv ein det som med eit stygt ord kan kallast pseudovitskap eller med eit finare uttrykk «dårleg vitskap».
Det vert av og til påstått at dei klimaendringane som me ser i dag, er unaturleg raske. Denne påstanden vart til dømes gjenteken, i det minste implisitt, i NRKs «Festkveld for klimanerder» i november. Abrahamsen tilbakeviser påstanden på ein god måte med tilvising til geologiske observasjonar. Ein kan altså slutta at same kva som no er årsaka til klimaendringane me ser i dag, er dei ikkje raskare enn det som har vore vanleg etter siste istid.
Gunnar Abrahamsen hellar til at det kan vera auka solinnstråling som er årsaka til oppvarminga som skjer i dag. Eg vil påstå at det ikkje treng å vera heile forklaringa, sjølv om det heilt sikkert har ein del å seia i det store biletet. Eg trur heller ikkje ein kan sjå bort frå den direkte oppvarminga som kjem av at menneska brenn fossil energi og frigjer atomenergi. Dette, saman med at me har dekt ein del av jordoverflata med mørk asfalt, er opphav til det som er kjent som den urbane varmeøy-effekten. Denne effekten er veldokumentert og kan ha global innverknad via dei forsterkingsmekanismane som me veit finst i klimasystemet.
I gamle dagar trudde dei at det kom ei «kakelinne» – ein unaturleg mildversperiode – rett før jul, på grunn av at folk fyrde så hardt i julestrida at temperaturen ute steig. Eg vel difor å kalla denne teorien for kakelinneteorien eller -hypotesen.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
KLIMA
Gunnar Abrahamsen skriv godt og interessant om klimaforskinga i Dag og Tid 8. desember. Vitskapen lever ikkje i eit vakuum. Han er, som Abrahamsen er inne på, omgjeven av eit samfunn med til dels sterke forventningar om kva resultat han skal koma fram til. Det er det som vert kalla vitskapssosiologi, korleis vitskapen samverkar med samfunnet rundt seg. Av og til er forventningane så sterke at dei gjer det vanskeleg å få fram eit godt bilete av fakta i ei sak. Når det vert forska for å visa at klimaendringane er menneskeskapte, har ein forlate eit grunnleggjande prinsipp for vitskapeleg metode. Då driv ein det som med eit stygt ord kan kallast pseudovitskap eller med eit finare uttrykk «dårleg vitskap».
Det vert av og til påstått at dei klimaendringane som me ser i dag, er unaturleg raske. Denne påstanden vart til dømes gjenteken, i det minste implisitt, i NRKs «Festkveld for klimanerder» i november. Abrahamsen tilbakeviser påstanden på ein god måte med tilvising til geologiske observasjonar. Ein kan altså slutta at same kva som no er årsaka til klimaendringane me ser i dag, er dei ikkje raskare enn det som har vore vanleg etter siste istid.
Gunnar Abrahamsen hellar til at det kan vera auka solinnstråling som er årsaka til oppvarminga som skjer i dag. Eg vil påstå at det ikkje treng å vera heile forklaringa, sjølv om det heilt sikkert har ein del å seia i det store biletet. Eg trur heller ikkje ein kan sjå bort frå den direkte oppvarminga som kjem av at menneska brenn fossil energi og frigjer atomenergi. Dette, saman med at me har dekt ein del av jordoverflata med mørk asfalt, er opphav til det som er kjent som den urbane varmeøy-effekten. Denne effekten er veldokumentert og kan ha global innverknad via dei forsterkingsmekanismane som me veit finst i klimasystemet.
I gamle dagar trudde dei at det kom ei «kakelinne» – ein unaturleg mildversperiode – rett før jul, på grunn av at folk fyrde så hardt i julestrida at temperaturen ute steig. Eg vel difor å kalla denne teorien for kakelinneteorien eller -hypotesen.
Fleire artiklar
Hayden Powell har skrive musikk for ein sekstett.
Foto: Anne Valeur
Fugl føniks
Hayden Powell har brukt ventetida godt.
Teikning: May Linn Clement
Bleik om sausenebba
Kan henda er det nokre som vil setja nebbet høgt og seia at ordtaket om å syngja med sitt nebb slett ikkje viser til fuglar, men til folk. Då seier eg: Det er ingen grunn til å vera nebbete!
Ingvild Lothe er forfattarutdanna og skriv både dikt og prosa.
Foto: Ida Gøytil
Idealitet og realitet
Ingvild Lothe skriv vedkjenningspoesi. Og vedkjenninga verkar genuin fordi ho i tillegg rommar humor og ironisk distanse, sjølv om det også berre kan vere ei maske.
Eivind Riise Hauge har skrive både noveller, romanar og skodespel.
Foto: Eivind Senneset
Dei førehandsdømde og samfunnet
Eivind Riise Hauge skriv med forstand om brotsmenn, rettsvesen, liv og lære.
Ein tilhengjar støttar det saudiarabiske fotballaget.
Foto: Mohamed Abd El Ghany / Reuters / NTB
Fotball og laksediplomati
Fortener Saudi-Arabia meir merksemd fordi dei skal arrangera endå eit nytt idrettsarrangement? Absolutt. Klarer NFF å endra norsk utanrikspolitikk og handels- og reisemønster med kritikken sin? Truleg ikkje.
Papiravisa