NYNORSK

HALLVARD HEGNA

ATRÅ

Lars S. Vikør har skrive om dei to nye ordlistene (Dag og Tid, 29. september 2017): Enkel nynorsk ordliste for offentleg og privat sektor og Nynorsk ordliste. Tradisjonell og einskapleg form. Og han konkluderer med at dei er ubrukande for dei som vil skriva «korrekt moderne nynorsk». Han kallar det òg «kjernenynorsk», kva no dette er? Er det den nynorsken Vikør sjølv skriv?

«Det verkar tvilsamt at ein skal skrive bølge og følge, men tek og teke», skriv han. Sjølv brukar han tilnærmingsvenlege former, men han meiner det er «for tidleg å føre dei opp som eineformer», det vil ikkje bli «godtatt» på Vestlandet. (På austsida av Mjøsa seier dei «tenkje» og «tæg – har tii».) Med denne utsegna viser Vikør kva som er det openberre målet for språkplanleggjinga: Kampen for samnorsk skal halda fram.

Eg har fylgt nøye med på korleis nynorsk vert skrive i dag, det må vel vera dette som er «kjerne-nynorsk»? Ut i frå døme, som eg har notert ei svær mengd av, er denne nynorsken mykje ei blanding som avspeglar den nye norma, i tillegg til mange direkte feil som viser at det står kleint til med nynorsk-kunna.

Dette er stoda, og grunnen til denne tragedien for nynorsken er den ideologiske usemja i målrørsla. Tilnærmingsideologane har sigra, og ein har sidan 1970-åra styrt etter ein strategi som norskprofessorane Sylfest Lomheim og Lars Gunnar Berge har kalla «ein kjempetabbe». Dette sa dei i ein stor reportasje-artikkel i Morgenbladet 21. mars 2013 som vart innleidd slik: «I dag trues Ivar Aasens landsmål av sitt eget fundament: de norske dialektene.»

Her må presiserast at i dag vert dialektane overkøyrde og rudde ut av det austlandske talemålet i byane, og bokmålet som pressar på overalt. Då vert det spørsmål om «vilje til nynorsk»! Dersom ein ynskjer å ha nynorsk, då? Vitsen med nynorsk må vel vera at det er eit tydleg alternativt mål til bokmålet?

Eg har undra meg over nynorskfolk. Dei synest ha vore passive patriotar som «har fylgt med på ferda» utan å reflektera over kor det ber av. Men no har det endeleg skjedd noko som viser saka i relieff: dei to nye ordlistene! Vikørs kommentar er til god nytte. Den viser kva saka gjeld. Så fær «nynorskingane» velja: Vil dei ha nynorsk, så veit dei kva ordliste dei må halda seg til.

Og ein ting til: Vil ein at nynorsken skal leva, må ein leggja seg etter å tala nynorsk – for å gjeva nynorsken ryggstø, slik bokmålet har.