Dikt

Vidar Lehmann

Ein berre så måteleg kjend britisk diktar, Frederick Locker-Lampson (1812–1895) skreiv mellom mykje anna: «Some men are good for righting wrongs and some for writing verses.» Som ein som no tilhøyrer siste kategori, har eg skrive dette diktet. For ordens skuld kan eg opplysa at eg tidlegare òg inngjekk i Locker-Lampsons første kategori, med fleire tenesteperiodar som lege ved FNs fredsoperasjonar (Gaza, Libanon, Kuwait, Irak og på Balkan). Mange gonger såg eg FN audmjuka, eller, som no, hindra i arbeidet på grunn av atommaktveto.

Utan særleg suksess har eg dei siste par månadene prøvd å få media meir opptekne av FNs posisjon som verda sitt fremste organ for framgang, utvikling og fred. Mellom anna var media sin mangel på interesse svært synleg då Guterres for nokre veker sidan la fram FNs viktigaste utfordringar for 2023. Eit stutt samandrag kom frå NTB, men som eg kunne sjå, svært lite meir omtale i riksdekkande media. I siste verset prøver eg å seia noko om det.

For litt sidan las eg eit gamalkjent dikt

ofte sitert frå og svært godt likt

Det handla om rop frå ein dødsdømd mann

som åtvara oss mot ei verd i brann

skrive av Arnulf Øverland

Uvisst om det var dag eller draum

men klårt, som løyst ifrå tida sin straum

kjendest det som han tala til meg

Ja, svara eg, kva er det du vil meg?

«Du som var barn i ei ulvetid

med trampande hordar i heimbygda di

og dansa av glede då krigen var slutt

Sov ikkje lenger, gut!

Ein gong vart rovdyret knust av stålet

men døydde ikkje i heten frå bålet

På ny ser du dåmen av blod og brann

glø over himmelrand

Sit ikkje ved ditt skrivebord

og sløs bort tida med mjuke ord

Beistet er beksvart fascisme, min ven

No har det kråna til att – igjen!»

Arnulf vart borte, men eg sat att

rådvill og svevnlaus enno ei natt

Heimsøkt av skrømt etter ufredsår

greip eg til det som nedafor står

No er dei blitt eit celebert par

Hitler der Führer og Putin tsar

Drivne av maktgir, hemnlyst og hat

gjekk dei til krig mot ein skuldlaus stat

La gå at Hitler var oppreisingshigen

for tyn etter første verdenskrigen

og Putin kjende seg overmanna

med kanskje litt rett og vart fly forbanna

Ingen av desse kjenslene kan

forsvara åtak på grannen sitt land

ei heller den avgrunnsdjupe forakta

for folkeretten og FN-pakta

Folk som budde i moderlanda

vart førehandsdynka av propaganda

og alle røyster som tala imot

kua til tagnad og trødd under fot

Slik gjekk det med Tysklands Carl von Ossietzky

og russisk kollega Aleksej Navalnyj

Carl døydde martra bak lås og slå

Aleksej sin lagnad står att å sjå

Til no er det ofra eit sekssifra tal

og byar er smadra til rotnande skal

Millionar har rømt ifrå piggtråd og lik

Tenk det, Arnulf, på ny er det slik!

Vi veit ikkje korleis dette skal enda

og kva som i mellomtida kan henda

men får ikkje fridom og rett vera med

kan enden bli månelandskapets fred

Vår von er at vit og forstand vil vinna

denne gongen og freden finna

Stoda er mørk, men spør du meg:

I øydemarka finst framleis ein veg

Trass mange tragiske nederlag

står enno ein lyktestolpe i dag

med skilt på om godhug, framgang og fred

FN er vegen, kom og ver med!

Vidar Lehmann, Bergen, 8. mars 2023