Langcovid

Jarle Fagerheim

I Dag og Tid 5. januar («Ein kronisk pandemi») gjev Per Anders Todal røyst til forskarar som meiner at såkalla «langcovid» får for lite merksemd. Vidare peiker han på auken i «allment og uspesifisert» sjukefråvære sidan 2019 som ei truleg fylgje av seinverknader av koronasjukdom.

Men forskinga er ikkje så eintydig som artikkelen kan gje inntrykk av. Ein fransk studie med 26.823 deltakarar publisert i JAMA Internal Medicine (1) fann at dei som fekk påvist koronainfeksjon, ikkje pådrog seg fleire vedvarande helseplagar enn dei som testa negativt. Dei som hadde høgst sannsyn for «langcovid» var deltakarane som meinte seg å ha hatt covid; dei som ikkje trudde dei hadde hatt viruset, gjekk jamt over fri av seinverknader, uavhengig om dei hadde antistoff mot viruset i blodet.

Den einaste tydelege samanhengen studien fann mellom gjennomgått infeksjon og varige symptom, galdt svekt luktesans – for utmatting, konsentrasjonsvanskar, muskelsmerter og andre typiske «langcovid»-plager var det statistisk samanheng berre med oppfatninga om å ha hatt koronasjukdom.

Dette kunne studien visa fordi deltakarane rapporterte om symptom utan å kjenna til resultatet av antistofftesten. Andre studiar som kontrollerer for skilnaden mellom faktisk infeksjon og oppfatning om infeksjon, har kome til liknande resultat: einaste vedvarande symptom som synest å ha samanheng med objektivt påviseleg infeksjon er svekt luktesans (2, 3).

Kva så med eksplosjonen i det ålmenne og uspesifiserte sjukefråværet? Ser vi kva yrkesgruppe som i størst grad er råka av dette, nemleg helsearbeidarar (4), er dei moglege forklaringane fleire. Det skulle ikkje undra nokon om kronisk mangel på sjukepleiarar og fastlækjarar som arbeider 140-timarsveker – problem som er forverra dei siste åra – kan tenkjast å føra til utmatting og redusert livskvalitet, for ikkje å nemna dei psykiske seinverknadene av nedstenging og sosial isolasjon under pandemien.

At noko av presset på helsearbeidarane kjem av akutt covid som kunne vore førebygd om risikogruppene lét seg vaksinera, og at det som med andre virusinfeksjonar kan gå ei tid før symptoma etter ein koronasjukdom slepper heilt, er ei anna sak. Medisinske fagfolk lyt vara seg for å gjera stoda verre ved å ropa ulv om ein «langcovid» som kanskje mest av alt kjem av frykt. Smittevern kan vera ein god idé også mot tankevirus.

Referansar:

1: «Association of Self-reported COVID-19 Infection and SARS-CoV-2 Serology Test Results With Persistent Physical Symptoms Among French Adults During the COVID-19 Pandemic», 8. november 2021

2: «Long-term prognosis of adults with moderate-severe SARS-CoV-2 lower respiratory tract infection managed in primary care: prospective cohort study» frå Medrxiv.org, 8. juni 2022

3: «Characterizing long COVID in an international cohort: 7 months of symptoms and their impact» frå Thelancet.com, 15. juli 2021

4: «Sterk sammenheng mellom korona og sykefravær med trøtthet og slapphet» frå nrk.no, 21. juni 2023