KOLLEKTIVTRANSPORT

IDAR MO

SOGNDAL

Håvard Rem, fast skribent i Dag og Tid får, 18. august boltre seg over to sider om Noregs manglande satsing på tog i høve til mange andre europeiske land på 2000-talet. Kva saknar eg når eg kjem heim frå togferder i Frankrike, Ungarn eller Kina? skriv han. Ljoset i enden av tunnelen. Ei von om at jernbanen her heime er noko anna enn eit langsamt avviklingsprosjekt, ein pasient på sotteseng som for skams skuld vert halden kunstig i live.

Rem har tydelegvis reist med raske tog mellom millionbyar i Europa og Kina, og vil ha slike også mellom småbyane på Sørlandet, men raske tog har vi få av på jorda fordi dei er ekstremt kostbare og energi- og ressursbrukande samanlikna med alle andre former for transport. Kina har 10.000 km med lyntoglinje, noko som tilsvarar 30 km i Noreg ut frå folketalet. Det er ei halv Gardermobane. Resten av verda har også 10.000 km noko som tilsvarar 10 km i Noreg.

Noreg er på topp globalt når det gjeld satsing på tog. I NTP 2018–29 er det ført opp nesten 400 milliardar kroner til bygging, vedlikehald og tilskot til drift av tog som berre står for 1 prosent av personreisene i landet. Det utgjer 12 kr per km som ein person reiser i reint statstilskot. Inntekter frå person og godstransport er ikkje med her. Mellom Florø i Sogn og Fjordane og Oslo går det ei bussrute. Skulle ein passasjer der få tilsvarande mykje tilskot, ville det bli 12.000 kr tur/retur. Selskapa som driv ruta, treng berre 30 kr per km dei køyrer ein buss, medrekna rett betaling for vegbruk, og det vert 30.000 kr tur/retur. Med 30 i bussen vert det 1000 kr per reisande. Skulle resten av tilskotet gå til passasjeren, ville han få utbetalt 11.000 kr for ein dag med bussen fram og tilbake Florø–Oslo. Med 200 slike reisedagar ville årsinntekta bli 2,2 millionar kroner om staten vil punge ut på tilsvarande måte som for tog.

Den fremste kinesiske eksperten på lyntog uttala på TV-kanalen CCTV at lyntog er for «The money people». Dessutan meinte han at farten burde reduserast med tanke på energibruken. I Noreg ordnar Stortinget med veldige statsmiddel for ei lita gruppe pendlarar rundt Oslo. Dei skal reise med Intercitytoget i 250 km/t frå småbyar som Halden, Skien, Lillehammer og Hønefoss til Oslo. I 2032 kan folk på det sentrale Austlandet bu kvar dei vil og halde på draumejobben, sa finansminister Siv Jensen frå rasjonaliseringpartiet Frp då ho presenterte samferdsleplanen på Oslo sentralbanestasjon 2. mars i år. Ho nemnde ikkje at skattebetalarane i heile landet skulle ta 95 prosent av rekninga. Ho nemde heller ikkje at Intercitytoget berre vil stå for 1 prosent av personreisene internt og til/frå Oslo og Akershus. Det vil difor ikkje avlaste vegane.