USAs feilgrep?
ISLAM
Redaktør Svein Gjerdåker er som mange andre med på kritikken mot USA og Israel i Dag og Tid 8. desember.
Det er utfatteleg at så mange i den vestlege, opplyste verda trur på dei islamske mytane om Israels ulovlege okkupasjon og brot på folkeretten. Israels folkerettslege grunnlag vart lagt av dei sigrande maktene ved avslutninga av 1. verdskrigen. Britane hadde lagt eit grunnlag i Balfour-deklarasjonen 1917, og det vart ei rekkje mindre konferansar fram til vedtaka i Paris i januar 1920 og i San Remo i Italia i april same år. Noreg fekk då suverenitet over Svalbard og Bjørnøya med meir. Den største endringa var at det tyrkiske imperiet hadde gått i oppløysing. Britane og franskmennene fekk då mandat over kvar sine deler med føremål å oppretta sjølvstendige statar. Det eine av britane sine område, kalla Palestina, skulle verta nasjonalheim for jødane. Det var desse vedtaka som vart gjeldande folkerett, og det heile vart stadfesta av Folkeforbundet i 1922. Britane skulle leggja til rette for jødisk innvandring og tett busetnad for jødane i dette området.
Britane kom fort under sterkt press frå islamistiske krefter i området. Det kunne ikkje tolast med ein stat av vantruande i eit område som i mange hundre år hadde lege under islam. Britane sin politikk i mandattida vart forma av dette. Dei la sterke restriksjonar på den jødiske innvandringa, noko som vart handtert sers umenneskeleg då 2. verdskrigen nærma seg. Derimot kunne arabarar strøyma til nokså fritt, og presset auka. Staten Transjordania (den andre sida av Jordanelva), seinare Jordan, vart delt frå og fekk om lag tre fjerdedelar av området. Men etableringa av den jødiske staten vart trenert. I november 1947 laga FN ein delingsplan for den siste fjerdedelen. Jødane godtok også denne under føresetnad av at arabarane gjorde det same. Men arabarstatane godtok det ikkje og svara med krig då staten Israel vart etablert i mai 1948. Denne delingsplanen vart difor ingen folkerett.
Derimot okkuperte staten Jordan områda Judea og Samaria som dei då kalla Vestbreidda, og jødane måtte vekk. For første gong på meir enn 3000 år vart Jerusalem tomt for jødar, etter at 25.000 jødar vart drivne ut av byen. I dei 19 åra fram til 1967 vart mellom anna 58 synagoger raserte og 38.000 jødiske graver vandaliserte.
Er ambassadeflyttinga uklok? I 1968 var det 21 statar som hadde ambassadar eller var diplomatisk representerte i Jerusalem. Men etter enormt arabisk press og bruk av oljevåpenet i 1973 vart desse skremde til å flytta til Tel Aviv. Når islamsk terror når Europa, ser alle at ein ikkje kan gje etter og lata desse kreftene rå her. Men når det gjeld Israel, er det uklokt å ikkje bøya seg for dei same kreftene?
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
ISLAM
Redaktør Svein Gjerdåker er som mange andre med på kritikken mot USA og Israel i Dag og Tid 8. desember.
Det er utfatteleg at så mange i den vestlege, opplyste verda trur på dei islamske mytane om Israels ulovlege okkupasjon og brot på folkeretten. Israels folkerettslege grunnlag vart lagt av dei sigrande maktene ved avslutninga av 1. verdskrigen. Britane hadde lagt eit grunnlag i Balfour-deklarasjonen 1917, og det vart ei rekkje mindre konferansar fram til vedtaka i Paris i januar 1920 og i San Remo i Italia i april same år. Noreg fekk då suverenitet over Svalbard og Bjørnøya med meir. Den største endringa var at det tyrkiske imperiet hadde gått i oppløysing. Britane og franskmennene fekk då mandat over kvar sine deler med føremål å oppretta sjølvstendige statar. Det eine av britane sine område, kalla Palestina, skulle verta nasjonalheim for jødane. Det var desse vedtaka som vart gjeldande folkerett, og det heile vart stadfesta av Folkeforbundet i 1922. Britane skulle leggja til rette for jødisk innvandring og tett busetnad for jødane i dette området.
Britane kom fort under sterkt press frå islamistiske krefter i området. Det kunne ikkje tolast med ein stat av vantruande i eit område som i mange hundre år hadde lege under islam. Britane sin politikk i mandattida vart forma av dette. Dei la sterke restriksjonar på den jødiske innvandringa, noko som vart handtert sers umenneskeleg då 2. verdskrigen nærma seg. Derimot kunne arabarar strøyma til nokså fritt, og presset auka. Staten Transjordania (den andre sida av Jordanelva), seinare Jordan, vart delt frå og fekk om lag tre fjerdedelar av området. Men etableringa av den jødiske staten vart trenert. I november 1947 laga FN ein delingsplan for den siste fjerdedelen. Jødane godtok også denne under føresetnad av at arabarane gjorde det same. Men arabarstatane godtok det ikkje og svara med krig då staten Israel vart etablert i mai 1948. Denne delingsplanen vart difor ingen folkerett.
Derimot okkuperte staten Jordan områda Judea og Samaria som dei då kalla Vestbreidda, og jødane måtte vekk. For første gong på meir enn 3000 år vart Jerusalem tomt for jødar, etter at 25.000 jødar vart drivne ut av byen. I dei 19 åra fram til 1967 vart mellom anna 58 synagoger raserte og 38.000 jødiske graver vandaliserte.
Er ambassadeflyttinga uklok? I 1968 var det 21 statar som hadde ambassadar eller var diplomatisk representerte i Jerusalem. Men etter enormt arabisk press og bruk av oljevåpenet i 1973 vart desse skremde til å flytta til Tel Aviv. Når islamsk terror når Europa, ser alle at ein ikkje kan gje etter og lata desse kreftene rå her. Men når det gjeld Israel, er det uklokt å ikkje bøya seg for dei same kreftene?
Fleire artiklar
Hayden Powell har skrive musikk for ein sekstett.
Foto: Anne Valeur
Fugl føniks
Hayden Powell har brukt ventetida godt.
Teikning: May Linn Clement
Bleik om sausenebba
Kan henda er det nokre som vil setja nebbet høgt og seia at ordtaket om å syngja med sitt nebb slett ikkje viser til fuglar, men til folk. Då seier eg: Det er ingen grunn til å vera nebbete!
Ingvild Lothe er forfattarutdanna og skriv både dikt og prosa.
Foto: Ida Gøytil
Idealitet og realitet
Ingvild Lothe skriv vedkjenningspoesi. Og vedkjenninga verkar genuin fordi ho i tillegg rommar humor og ironisk distanse, sjølv om det også berre kan vere ei maske.
Eivind Riise Hauge har skrive både noveller, romanar og skodespel.
Foto: Eivind Senneset
Dei førehandsdømde og samfunnet
Eivind Riise Hauge skriv med forstand om brotsmenn, rettsvesen, liv og lære.
Ein tilhengjar støttar det saudiarabiske fotballaget.
Foto: Mohamed Abd El Ghany / Reuters / NTB
Fotball og laksediplomati
Fortener Saudi-Arabia meir merksemd fordi dei skal arrangera endå eit nytt idrettsarrangement? Absolutt. Klarer NFF å endra norsk utanrikspolitikk og handels- og reisemønster med kritikken sin? Truleg ikkje.