Det må eit politisk jordskjelv til før to tredjedelar av medlemene i Senatet, det vil seia 67 av dei hundre senatorane, røystar for å avsetja han.

Skulle han gå ut av striden med eit så stort mindretal som 34 mot 66 røyster, kan han likevel halda fram som statssjef.

Sjølv med ein så skrinn og veik redningsplanke for den 45. presidenten i USAs historie må vi oppleva eit reint samanbrot i det republikanske partiet, som har simpelt fleirtal i Senatet. Lite, om noko, tyder på at vi kan få ei slik utvikling ved inngangen til valåret 2020. Stikk i strid med det dei fleste i USA venta, og mest alle utlendingar som utropte seg sjølve til ekspertar, trudde, gjorde den sjølvrådige og kyniske eigedomsmagnaten seg raskt til herre og eigar av det republikanske partiet. Der saka no går over til justiskomiteen i Representanthuset, vil riksrettstiltalen verta utforma – eit nederlag for Trump. Når voteringa til slutt kjem, vil Trump få fleire enn dei 34 røystene han treng for å overleva – ein siger. Og alle, ikkje minst han sjølv, kan ta fatt på valkampen fram til det normale presidentvalet om elleve månader. Korleis utfallet vert der, er det i dag uråd å seia noko om. I alle fall er det uklokt og usikkert å våga seg på det.

Republikansk kritikk

Men det skal han ha: Heller ikkje denne første veka i desember har han gjort det lett for seg. Han har brukt staben i Det kvite huset på måtar som ikkje berre demokratane, men også mange republikanarar finn kritikkverdige. Suverent har han neglisjert påbodet frå Representanthuset om å utlevera dokument til Kongressen. Korkje Richard Nixon eller Bill Clinton risikerte noko slikt, for det er i strid med det som står i den amerikanske grunnlova om sjølve riksrettsinstituttet. Truleg vert det eit eige tiltalepunkt mot presidenten. Trump kjenner seg trygg på at dei få republikanske senatorane som har ein god del å kritisera han for, vil stå fast på det synet at noko, kanskje mykje, burde ha vore gjort annleis. Men synderegistret er etter deira meining ikkje så grovt at det gir grunn til å kasta han ut av Det kvite huset.

Her går det eit djupt skilje mellom dei to store partia. Demokratane kan telja røyster, dei òg, og dei ser at i dag er den republikanske falanksen stor nok til å berga Trump. I den komitéinnstillinga som demokratane la fram tysdag 3. desember, resonnerer dei prinsipielt: Om det ikkje vert reist tiltale mot Trump, kan han tolka det som grønt lys for meir lyging, fleire skitne knep, meir maktmisbruk i eiga, personleg interesse og meir triksing og fiksing. Det vil ha fylgjer ikkje berre for perioden fram til 20. januar 2021 – eller 20. januar 2025 dersom han vert attvald no i november – men for USAs historie i fleire seinare presidentperiodar. Det er godt tenkt, og det har ankerfeste i dei tankane som dei amerikanske grunnlovsfedrane gjorde seg for 250 år sidan.

Eitt atterhald

Det kan vera klokt å ta eitt atterhald: Det kan ramla enda fleire grinande skjelett ut av dei skåpdørene som Trump og venene hans nektar å opna. Tysdag dukka det opp ei liste over framståande Trump-allierte som hadde ringt til folk i krinsen rundt presidenten på tidspunkt som er interessante i lys av riksrettsførebuingane og det spelet som Trump systematisk har drive. Men vi veit ikkje kva som vart sagt eller kven som sa kva. Og duger det da som prov og som grunnlag for å setja eit valresultat ut av kraft?

Ja, ville mange av grunnlovsfedrane truleg ha sagt. Men dei har ikkje røysterett i dag. Det har republikanarane i Senatet i 2019–2020, og dei seier nei. Da hjelper det ikkje at knapt ein einaste av dei er på det same intellektuelle nivået som George Washington, John Adams, Alexander Hamilton eller William Jefferson.

Det er lenge sidan.

Per Egil Hegge er tidlegare redaktør og kommentator i Aftenposten og fast skribent i
Dag og Tid.