Jon Hustad

jon@dagogtid.no

Covid-19-utbrotet ser ut til vera om ikkje heilt, så delvis over for denne gongen. Det er på tide å gjera opp bu. Andreas Lind er overlækjar ved virusavdelinga på Oslo universitetssjukehus og har stått i frontlina sidan byrjinga av mars. Han har stor praktisk erfaring med viruset og har doktorgrad om immunrespons og hiv.

– Det vart sett inn strenge tiltak i Noreg, men var dei naudsynte?

– Eg meiner dei var heilt naudsynte. Vi måtte gjer det vi kunne for ikkje å overlasta helsevesenet. Vi ynskte ikkje italienske tilstandar. Vi såg i Italia at dei ikkje makta å behandla på langt nær alle som hadde trong for behandling. I mange land måtte ein velje mellom kven ein skulle hjelpa. No har vi ei nokså god oversikt over viruset, sjølv om det er land der ein ikkje har oversikt, som til dømes Brasil. Men at vi gjennomførte desse tiltaka, var veldig viktig, og det ser vi ettertid.

– Men covid-19 har oppført seg så ulikt frå land til land og område til område. New York fekk massivt med smitte, andre område i USA knapt nokon?

– Det er nok ulike grunnar til at covid-19 har utvikla seg så ulikt i ulike område. Vi visste ikkje så mykje om viruset på førehand, men vi visste at enkelte grupper var meir utsette, særleg eldre. Dimed vart tiltaka ulike. Men at smitten utvikla seg ulikt, handlar nok også mykje om korleis helsevesenet var innstilt på førehand. Vi i Noreg er heldige ved at vi har eit helsevesenet som dekkjer alle, medan ein i USA har eit særs godt helsetilbod for nokre, men for svært mange ikkje. I New York var det sjølvsagt uheldig at dei nytta sjukeheimar til å taka seg av smitta personar. Då vart mange eldre eksponerte for viruset.

– Men kvifor var vi i Noreg så heldige?

­– Vi var veldig tidleg ute med tiltak. Så fekk vi desse som kom frå Italia og Austerrike med smitta, men dei fekk vi takka vera testing og isolering hindra i å verta smittespreiarar i stor grad. Men ja, vi har hatt flaks, i kombinasjon med at vi sette inn gode tiltak tidleg.

– Var det likevel naudsynt å stengja skulane?

– Slikt veit vi ikkje før etterpå. No kan vi kanskje seia at vi kunne ha kome i mål utan å stengja skular og barnehagar. Men samstundes var det viktige å visa kor alvorleg dette kunne verta. Om vi ikkje hadde stengt skulane, ville kanskje færre ha forstått kor viktig smitteverntiltak var.

– Men smittetrykket verkar å ha vore lægre enn vi trudde i mars? Vi ser av serologiske testar i til dømes Stockholm at berre ein liten del har utvikla antistoff.

– Nokon flokkimmunitet er det ikkje snakk om. Difor må vi halda fram med dei tiltaka vi framleis har, heilt fram til vi anten har ein vaksine eller god behandling på plass. Den svenske metoden har nok ikkje vore ein suksess. Han har kosta dyrt både for dei døde, for helsevesenet og for samfunnet. Også økonomien verkar no å vera mykje meir prega der borte enn her i Noreg.

– Men kan det ikkje vera at tidlegare eksponering mot eit koronavirus har gjeve immunitet for mange?

– Det kan nok tenkjast at det å ha vore smitta med eit koronavirus hjelper, anten mot å utvikla covid-19 eller å gje mildare symptom. Det kan vera ei forklaring på kvifor barn, ungdom og unge foreldre ikkje får sjukdomen i særleg grad, men vi veit ikkje. Men verkeleg immunitet er nok avhengig av vaksine eller det å ha hatt sjukdomen. Vi veit heller ikkje kvifor nokre vert alvorleg sjuke og andre ikkje. Det kan vera at immunsystemet overreagerer, eller at det ikkje reagerer godt nok, slik at ein ikkje maktar å kvitta seg med viruset.

– Trur du varmen hjelper?

– Ja, eg trur det. Det er sesongvariasjon på andre koronavirus. Eg trur høgre temperatur i seg sjølv hjelper, samstundes veit vi at å ha andre virus aukar smittefaren. Det at det er få andre virus på gang, som det plar vera om sumaren, hjelper nok også.

– Dimed får vi ei oppblussing til hausten?

– Eg trur det. Men no har vi bygd opp stor kapasitet for testing. Då kan vi isolera dei som er smitta, og vi slepp å stengja ned samfunnet på ny. Dessutan veit vi mykje meir no. Vi veit meir om korleis immunsystemet fungerer mot viruset og korleis viruset smittar mellom personar. I starten trudde vi at dei som hadde svake symptom, lett kunne smitta andre. Men det gjer dei i nokså liten grad. Det er i og for seg logisk, for om du skal kunne smitta andre, må du hosta.