– Vi har kryssa grensa for kva som er forsvarleg
Psykiater Randi Rosenqvist meiner nedbygginga av sengeplassar i psykiatrien har gått altfor langt.
Og det er dei med alvorlege psykiske lidingar som har kome dårlegast ut.
peranders@dagogtid.no
– Reformene av psykiatrien og overgangen til poliklinisk behandling har vore bra for mange. Men dei som er aller sjukast, dei som ikkje er i stand til å bu for seg sjølv, har tapt, seier Randi Rosenqvist.
– Når det viser seg at somme pasientar fungerer verkeleg dårleg, har mange kommunar ingenting å møte dei med. Det har vore ei ideologisk overtyding om at det beste er å bu for seg sjølv, men det stemmer ikkje for alle. Eg mistenkjer at dei som har lagt planane i departementa, ikkje eigentleg skjøner kor sjuk det går an å vere. Og eg trur òg det har spela ei rolle for politikarane at poliklinisk behandling er billegare enn innlegging.
Økonomiske omsyn påverkar òg avgjerdene til helseføretaka på dette feltet, meiner Rosenqvist.
– Dei vil selje dei gamle psykiatriske sjukehusa for å finansiere nye somatiske sjukehus. Helseføretaka har jo ganske stor sjølvråderett. Men det å avvikle dei psykiatriske sjukehusa har aldri vore handsama i noka stortingsmelding.
– Langtidspsykiatrien er nesten utradert sidan 1990, og vi har kryssa grensa for kva som er forsvarleg. Eg skulle ønskje at dei som arbeider i psykiatrien, var flinkare til å seie frå. Men det er veldig lite rom for helsepersonell til å seie korleis ting verkeleg er.
Går ikkje opp
Rettspsykiatri har vore spesialfeltet til Rosenqvist gjennom mange år, og ho meiner mangelen på sengeplassar i psykiatrien no går på rettstryggleiken laus.
– Når det ikkje er sengeplassar tilgjengeleg, fører det til at veldig sjuke menneske får forvaringsdommar i staden for behandling. Dette er svært alvorleg, seier Rosenqvist.
– Som helseminister sa Bent Høie at han valde å lytte meir til pasientane enn til fagfolka. Men dei pasientane eg er oppteken av, var ikkje av dei som fekk snakke med Høie.
Sjølv om dei psykiatriske tryggingsavdelingane ikkje har vore gjennom like dramatiske kutt i sengeplassane som psykiatrien elles, har det vore nedskjeringar også der dei siste tiåra. I tillegg blir stadig fleire dømde til psykisk helsevern, og desse tek opp ein stor del av plassane på tryggingsavdelingane. Dette går ikkje opp, meiner Rosenqvist.
– Vi ser ein sterk auke i talet på folk som blir dømde til psykisk helsevern. Og det ville vore betre om desse hadde fått behandling før det kom så langt at dei utførte brotsverk.
God behandling
Dag og Tid bad om ein kommentar frå Bent Høie til denne saka. Men han er på veg inn i ny jobb som statsforvaltar, og takka nei fordi han vil unngå interessekonflikt med den nye rolla si. Vi har òg lagt fram kritikken frå Rosenqvist for Tone Trøen, helsepolitisk talsperson for Høgre og medlem av helse- og omsorgskomiteen. Ho svarte ikkje på nokon av spørsmåla frå Dag og Tid, men skriv dette på e-post:
«I dag vet vi mer om hva som er god behandling for mennesker med psykiske lidelser. For de aller fleste er det behandling i nærmiljøet, der de føler seg trygge og har venner og familie rundt seg. Det har derfor vært bred politisk enighet om å bygge opp tjenester som er nærmere pasientene.»
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
peranders@dagogtid.no
– Reformene av psykiatrien og overgangen til poliklinisk behandling har vore bra for mange. Men dei som er aller sjukast, dei som ikkje er i stand til å bu for seg sjølv, har tapt, seier Randi Rosenqvist.
– Når det viser seg at somme pasientar fungerer verkeleg dårleg, har mange kommunar ingenting å møte dei med. Det har vore ei ideologisk overtyding om at det beste er å bu for seg sjølv, men det stemmer ikkje for alle. Eg mistenkjer at dei som har lagt planane i departementa, ikkje eigentleg skjøner kor sjuk det går an å vere. Og eg trur òg det har spela ei rolle for politikarane at poliklinisk behandling er billegare enn innlegging.
Økonomiske omsyn påverkar òg avgjerdene til helseføretaka på dette feltet, meiner Rosenqvist.
– Dei vil selje dei gamle psykiatriske sjukehusa for å finansiere nye somatiske sjukehus. Helseføretaka har jo ganske stor sjølvråderett. Men det å avvikle dei psykiatriske sjukehusa har aldri vore handsama i noka stortingsmelding.
– Langtidspsykiatrien er nesten utradert sidan 1990, og vi har kryssa grensa for kva som er forsvarleg. Eg skulle ønskje at dei som arbeider i psykiatrien, var flinkare til å seie frå. Men det er veldig lite rom for helsepersonell til å seie korleis ting verkeleg er.
Går ikkje opp
Rettspsykiatri har vore spesialfeltet til Rosenqvist gjennom mange år, og ho meiner mangelen på sengeplassar i psykiatrien no går på rettstryggleiken laus.
– Når det ikkje er sengeplassar tilgjengeleg, fører det til at veldig sjuke menneske får forvaringsdommar i staden for behandling. Dette er svært alvorleg, seier Rosenqvist.
– Som helseminister sa Bent Høie at han valde å lytte meir til pasientane enn til fagfolka. Men dei pasientane eg er oppteken av, var ikkje av dei som fekk snakke med Høie.
Sjølv om dei psykiatriske tryggingsavdelingane ikkje har vore gjennom like dramatiske kutt i sengeplassane som psykiatrien elles, har det vore nedskjeringar også der dei siste tiåra. I tillegg blir stadig fleire dømde til psykisk helsevern, og desse tek opp ein stor del av plassane på tryggingsavdelingane. Dette går ikkje opp, meiner Rosenqvist.
– Vi ser ein sterk auke i talet på folk som blir dømde til psykisk helsevern. Og det ville vore betre om desse hadde fått behandling før det kom så langt at dei utførte brotsverk.
God behandling
Dag og Tid bad om ein kommentar frå Bent Høie til denne saka. Men han er på veg inn i ny jobb som statsforvaltar, og takka nei fordi han vil unngå interessekonflikt med den nye rolla si. Vi har òg lagt fram kritikken frå Rosenqvist for Tone Trøen, helsepolitisk talsperson for Høgre og medlem av helse- og omsorgskomiteen. Ho svarte ikkje på nokon av spørsmåla frå Dag og Tid, men skriv dette på e-post:
«I dag vet vi mer om hva som er god behandling for mennesker med psykiske lidelser. For de aller fleste er det behandling i nærmiljøet, der de føler seg trygge og har venner og familie rundt seg. Det har derfor vært bred politisk enighet om å bygge opp tjenester som er nærmere pasientene.»
– Eg mistenkjer at dei som har lagt planane, ikkje eigentleg skjøner kor sjuk det går an å vere.
Randi Rosenqvist, psykiater
Fleire artiklar
Krigen er ei ufatteleg ulukke for Ukraina. Men også for Russland er det som skjer, ein katastrofe.
Tusen dagar med russisk katastrofe
KrF-leiar Dag Inge Ulstein får ikkje Stortinget med seg på å endre retningslinjene for kjønnsundervisning i skulen.
Thomas Fure / NTB
Utfordrar kjønnsundervisninga
Norske skulebøker kan gjere elevar usikre på kva kjønn dei har, meiner KrF-leiar Dag Inge Ulstein.
Jens Stoltenberg gjekk av som generalsekretær i Nato 1. oktober. No skal han leie styringsgruppa for Bilderberg-møta.
Foto: Thomas Fure / NTB
Jens Stoltenberg blir partyfiksar for Bilderberg-møta, ein institusjon meir i utakt med samtida enn nokon gong.
Den rumenske forfattaren Mircea Cartarescu har skrive både skjønnlitteratur, lyrikk og litterære essay.
Foto: Solum Bokvennen
Mircea Cărtărescu kastar eit fortrolla lys over barndommen i Melankolien
Taiwanarar feirar nasjonaldagen 10. oktober framfor presidentbygget i Taipei.
Foto: Chiang Ying-ying / AP / NTB
Illusjonen om «eitt Kina»
Kina gjer krav på Taiwan, og Noreg anerkjenner ikkje Taiwan som sjølvstendig stat. Men kor sterkt står argumenta for at Taiwan er ein del av Kina?