Vi er alle republikanarar, men ingen gjer noko med det. Ein og annan bruser med fjørene og flaggar republikk av plikt, oftast når det hender noko konstitusjonelt, som at nokon i kongeriket gifter seg eller får barn. Men då rykteflaumen rasa som verst om Mette-Marit, var det også noko djupt bigott i den moralske kritikken. Ho måtte gå ein offentleg kanossagang på ein pressekonferanse, og som brur fekk ho si endelege tilgjeving gjennom talen til Gunnar Stålsett. Som i røynda atteroppretta den guddommelege orden over eit kongehus som etter rådande religion var innsett av Gud.

Dette skreiv eg her i februar 2004. Heilt uavhengig av dette er den noverande kongens fødselsdato, 21. februar, den einaste kongelege fødselsdatoen eg hugsar. No har kongen fylt åtti, og eg sluttar meg til gratulantane. I 1955 gav den svenske forfattaren Wilhelm Moberg ut boka Derför är jag republikan, eit sviande oppgjer med monarkiet som også kom på norsk, men sidan er gløymd, også i Sverige. Denne veka har den norske kongen og hans hus vorte borne på gullstol av folket. Med Ole Torps intervju-serie med alt frå Ole Paus til den norske kongekronikøren Tor Bomann-Larsen. Kopla til sterke portrett av ein konge som så usminka og medlevande har delteke like sterkt i glede som i sorg, hugs 22. juli, har det gjeve kongehuset ein posisjon som truleg er eineståande på kloden.

Det dårlegaste har vore ei rad innringingsprogram der spørsmåla var like dårlege som svara, med nokre gjengangarar frå kommentariatet i studio som ikkje hadde tenkt ein ny tanke. Kampen om kongehuset er i praksis vunnen. Det er ikkje på udemokratisk vis, men til dømes av ei dronning som går Fjell-Norge på langs, og målar bilete. I boka Bak fasaden i 1994 fortalde Carl-Erik Grimstad soga om då kong Olav slost mot bilbeltet og fekk dispensasjon. Dagens åttiåring baud inn til gjestebod i hagen og sa at her er vi alle nordmenn. Det er difor han er konge.

R.H.