Ein dag i 2011 kom Arild Pedersen og sa han hadde sagt opp Dag og Tid-abonnementet. Kvifor det? «De les ikkje meg, då les ikkje eg Dag og Tid.»

Det synte seg at han hadde sendt den siste boka si til redaksjonen i von om ei bokmelding. Den kom aldri.

Boka hans låg i ein av dei mange stablane av bøker som kjem til redaksjonen: Niels Normanns oversjøiske reise. 27 merkelige forelesninger om pragmatisme. Ei rask lesing etterlét ingen tvil om dette var ein som kunne skriva poengtert, polemisk og morosamt.

Redaktøren ringde han med det same: Om du ikkje vil lesa Dag og Tid, så kan du vel skriva i Dag og Tid? Det var han samd i. Såleis kom han til å verta fast skribent i Dag og Tid i over ti år. Fyrst og fremst bokmeldingar, men òg kunstmeldingar, reportasjar og frie tekstar. 205 artiklar i alt.

Og han polemiserte og provoserte: Han ville døypa om «Astrup Fearnley Museet for Moderne Kunst» til «Astrup Fearnley Raritetskammer».

I meldinga av samtaleboka til Støre og Bals i 2014 var han usikker på om Støre, som Gerhardsen, kunne dolka medarbeidarar i ryggen når det var naudsynt. «Kan det gode mennesket frå Oslo vest klara det? Og om han slik er for god til å vera sann, kven kan då til sist tru på han? Han burde skaffa seg ei fartsbot.»

I ei tid med sjølvsensur og manglande ytringar frå universitetstilsette stod filosofen Pedersen for det stikk motsette. Han var aldri redd for å seia kva han meinte – også om eige fagmiljø. Som at «filosofimiljøet ved instituttet er dominert av riktignok ’verdensberømte’ analytiske filosofer, men som ser ned på ex.phil. som en gammel, men nyttig melkeku».

Han var ein glitrande ex.phil.-førelesar, forsvarte alltid ex.phil. mot alle åtak opp gjennom åra, og var mot alle freistnader på innsnevring av filosofifaget. Såleis underviste han mot slutten av karrieren i estetiske emne.

Sjølv hadde Arild to doktorgradar, ein om Charles Dickens roman David Copperfield og ein om musikkfilosofi. Men etter kvart ville han bort frå filosofien. Han forkasta tanken om at filosofien kunne vera ein grunnlagsdisiplin der fornuftige argument kunne avgjera alle spørsmål. Til dømes treng ikkje demokratiske institusjonar ei filosofisk grunngjeving. Det er heller slik at styresett har utvikla seg over tid og tilpassa seg nye oppgåver.

Arild meinte at samfunnet har bruk for ingeniørar og praktikarar, ikkje filosofar. Sjølvrealisering er noko ein gjer på eiga hand: lyttar til Wagner eller rock, går på pub eller fotballkamp. Arild vart det han kalla pragmatist, og meinte at filosofien var for mykje fornuftsdyrkande og difor hadde liten verdi.

Gjennom far sin hadde han vore ein passiv arbeidarpartimann i mange år, men skjøna etter kvart at han var høgremann.

Så samstundes som han braut med filosofien, braut han òg med den politiske farsarven. Arbeidarpartiet vart for rasjonelt for han. Han likte betre det pragmatiske Høgre.

Han vart òg ein fråfallen nordlending. Han kjende seg meir heime i Oslo, heilt frå han som ung fyrste gong vitja byen. Og han heldt difor med Lyn – ikkje Bodø-Glimt. Han gjekk på alle heimekampane, same kor mange divisjonar dei rykte ned, og tok ofte bussen til bortekampane. Han hadde ikkje bil, sjølv om han var son til ein bilsakkunnig.

Men hytta, på Rønvikfjellet, nøktern utstyrt utan innlagt vatn, men med gåavstand til Bodø sentrum, sette han stor pris på, og han reiste dit så ofte han kunne.

Arild var einebarn, men fødd i den største årsklassa til då i Noreg, i 1946. Han voks opp i sentrum i Bodø. Bestefaren var børsemakar med eigen verkstad. Mora var husmor.

Arild var medlem av Wagnerselskapet og reiste rundt i Europa for å høyra Wagner-oppsetjingar. Og han utgjorde halvparten av Oslo-avdelinga av Bodø Leonardo da Vinci-selskap og vitja saman med vener ulike galleri og stader der Leonardo hadde vore.

Arild gjekk kvar dag på Cafe Abel på John Colletts plass i Oslo saman med ein fast gjeng som betydde mykje for han. Der skulle han ha «det vanlege», eit lite glas grappa, ikkje den overforfina, men den folkelege varianten – saman med eit glas vatn. Det heldt.

Arild Pedersen var gift med Astrid Østby og saman hadde dei fire døtrer, Hilde, Tonje, Ylva og Sara, og tre barneborn.

I desse dagar kjem boka hans om Spinoza. Noko Arild kommenterte med klassisk galgenhumor. For Spinoza døydde av lungesjukdom, det som han sjølv døydde av.

Svein Gjerdåker og Egil Hjelmervik