Ei livsviktig stoff for folk og fe
Det har lenge vore kjent at både fuglar og menneske blir sjuke av mangel på tiamin i kosten. På Java i 1880-åra oppdaga den nederlandske militærlegen Christiaan Eijkman at kyllingar utvikla paralyse av ein diett på kvit ris, den same dietten som førte til sjukdomen beriberi hos menneske. Lidinga kan mellom anna føre til nerveskadar, nedbryting av kroppsvev, svekking av musklane i beina og hjartesvikt. Beriberi vart svært utbreidd i fleire asiatiske land da det vart vanleg å fjerne det ytste laget på risen, fordi tiamin og andre B-vitamin vart borte i same slengen.
Studiane til Eijkman førte fram til oppdaginga av tiamin, det første vitaminet som vart identifisert. Tiamin blir danna av planter, bakteriar og sopp i naturen. I 1936 vart tiamin kunstig framstilt for første gong, og i dag er stoffet òg kjent som vitaminet B1. Tiaminmangel blant menneske er i dag sjeldan, og råkar mest personar med alvorleg alkoholisme.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Det har lenge vore kjent at både fuglar og menneske blir sjuke av mangel på tiamin i kosten. På Java i 1880-åra oppdaga den nederlandske militærlegen Christiaan Eijkman at kyllingar utvikla paralyse av ein diett på kvit ris, den same dietten som førte til sjukdomen beriberi hos menneske. Lidinga kan mellom anna føre til nerveskadar, nedbryting av kroppsvev, svekking av musklane i beina og hjartesvikt. Beriberi vart svært utbreidd i fleire asiatiske land da det vart vanleg å fjerne det ytste laget på risen, fordi tiamin og andre B-vitamin vart borte i same slengen.
Studiane til Eijkman førte fram til oppdaginga av tiamin, det første vitaminet som vart identifisert. Tiamin blir danna av planter, bakteriar og sopp i naturen. I 1936 vart tiamin kunstig framstilt for første gong, og i dag er stoffet òg kjent som vitaminet B1. Tiaminmangel blant menneske er i dag sjeldan, og råkar mest personar med alvorleg alkoholisme.
Fleire artiklar
Jørgen Boassen har vorte kjend langt utanfor Grønlands grenser etter at han viste Donald Trump jr. omkring i Nuuk.
Foto: Christiane Jordheim Larsen
Alle auge på Grønland
NUUK, GRØNLAND: 2025 starta med vaksenopplæring om Grønlands geopolitiske betyding. Saman med store delar av den vestlege pressa har eg følgt spora etter Donald Trump jr. i hovudstaden Nuuk.
Afghanarane som spelar i filmen til Raha Amirfazli og Alireza Ghasemi, har flykta frå Iran.
Foto frå filmen
Filmglede
Det er alltid kjekt å opne det nye året med mykje film.
Torje Hommedal Knausgård tek mastergrad i fransk ved Universitetet i Oslo. Lea Marie Krona gjer det same i tysk. Dei har få å sitje i kollokviegruppe med.
Foto: Sigurd Arnekleiv Bækkelund
Framandspråka forsvinn
Tilgangen på framandspråk er større enn nokon gong. Likevel er det stadig færre som vil studere dei.
Teikning: May Linn Clement
Forgard i nord
Kan USA kome til å ta over Grønland med makt?
Familien Nerdrum ved garden i Stavern.
Foto: Agnete Brun / NRK
Ikkje alt er politikk
Politiseringa av Nerdrum-familien er påfallande i lys av kor upolitisk Nerdrum eigentleg er.