Eit spørsmål om proporsjonar
Les også
Jabalia nord i Gaza 11. oktober. Israelske bombeåtak har så langt øydelagt over 1300 bygningar, ifølgje FN. Over 3000 menneske skal ha mista livet i Gaza sidan denne krigen tok til.
Foto: Anas al-Shareef / Reuters / NTB
«Israelarane har byrja sjå alle palestinarar som potensielle terroristar»
Les også
President Joe Biden møtte statsminister Benjamin Natanyahu i Tel Aviv 18. oktober, der dei diskuterte krigen Israel no fører mot Hamas. USA fryktar at krigen på Gaza skal utløyse ei regional eskalering, skriv Cecilie Hellestveit.
Foto: Miriam Alster / Reuters / NTB
Skjebnetime for Midtausten
Les også
Kamikaze på Gaza
Les også
Jabalia nord i Gaza 11. oktober. Israelske bombeåtak har så langt øydelagt over 1300 bygningar, ifølgje FN. Over 3000 menneske skal ha mista livet i Gaza sidan denne krigen tok til.
Foto: Anas al-Shareef / Reuters / NTB
«Israelarane har byrja sjå alle palestinarar som potensielle terroristar»
Les også
President Joe Biden møtte statsminister Benjamin Natanyahu i Tel Aviv 18. oktober, der dei diskuterte krigen Israel no fører mot Hamas. USA fryktar at krigen på Gaza skal utløyse ei regional eskalering, skriv Cecilie Hellestveit.
Foto: Miriam Alster / Reuters / NTB
Skjebnetime for Midtausten
Les også
Kamikaze på Gaza
peranders@dagogtid.no
I krigens folkerett finst noko som heiter proporsjonalitetsprinsippet. Grovt forenkla inneber det at åtak mot lovlege militære mål kan vere ulovlege om dei fører til for stor skade på sivile personar eller gjenstandar. I ein krig der fiendestyrkane er blanda med sivilbefolkninga, er sivile tap i praksis umoglege å unngå. Det er altså snakk om forholdet mellom skadane på sivile og på militære mål. Men den israelske hæren har i fleire krigar følgt eit anna prinsipp, kalla Dahiya-doktrinen, der «uproporsjonal skade» kan vere eit mål i seg sjølv.
Doktrinen har fått namnet etter eit nabolag i den libanesiske hovudstaden Beirut, der Hizbollah hadde hovudkvarteret sitt. Under krigen mellom Israel og geriljarørsla i 2006 vart området lagt i grus av israelske fly. General Gadi Eizenkot trekte fram dette til skrekk og åtvaring to år seinare, da han sa at det som skjedde i Dahiya, òg skulle skje i kvar landsby der skot vart avfyrte i retning Israel. «Vi vil bruke uproporsjonal makt og forårsake umåteleg skade og øydelegging. Slik vi ser det, er dette militærbasar.»
Til liks med Hizbollah i Libanon er palestinske Hamas ei rørsle tett samanvoven med sivilsamfunnet. Ifølgje FN-rapporten om Gaza-krigen i 2008–2009 nytta Israel Dahiya-prinsippet igjen: Noko av bombinga var uproporsjonal maktbruk, med urimeleg stor øydelegging?av sivil infrastruktur for å skremme og audmjuke befolkninga. Etter den enda meir øydeleggjande Gaza-krigen i 2014 kom ein ny FN-rapport, som kritiserte Israel for uproporsjonal maktbruk.
Det høyrer med til soga at Hamas var ansvarleg for krigsbrotsverk i desse krigane, mellom anna ved å plassere rakettar ved skular og annan sivil infrastruktur. Og den israelske hæren har dokumentert ei rekkje tiltak for å avgrense sivile tap i tidlegare Gaza-krigar. Kor hardt israelarane vil prøve å avgrense skadane no, etter terroråtaket Hamas stod bak førre helg, er eit ope spørsmål. Øydeleggingane og dei sivile tapa i Gaza er alt enorme. «Vekta ligg på skade og ikkje på presisjon», sa Daniel Hagari, ein talsmann for det israelske forsvaret, førre måndag.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
peranders@dagogtid.no
I krigens folkerett finst noko som heiter proporsjonalitetsprinsippet. Grovt forenkla inneber det at åtak mot lovlege militære mål kan vere ulovlege om dei fører til for stor skade på sivile personar eller gjenstandar. I ein krig der fiendestyrkane er blanda med sivilbefolkninga, er sivile tap i praksis umoglege å unngå. Det er altså snakk om forholdet mellom skadane på sivile og på militære mål. Men den israelske hæren har i fleire krigar følgt eit anna prinsipp, kalla Dahiya-doktrinen, der «uproporsjonal skade» kan vere eit mål i seg sjølv.
Doktrinen har fått namnet etter eit nabolag i den libanesiske hovudstaden Beirut, der Hizbollah hadde hovudkvarteret sitt. Under krigen mellom Israel og geriljarørsla i 2006 vart området lagt i grus av israelske fly. General Gadi Eizenkot trekte fram dette til skrekk og åtvaring to år seinare, da han sa at det som skjedde i Dahiya, òg skulle skje i kvar landsby der skot vart avfyrte i retning Israel. «Vi vil bruke uproporsjonal makt og forårsake umåteleg skade og øydelegging. Slik vi ser det, er dette militærbasar.»
Til liks med Hizbollah i Libanon er palestinske Hamas ei rørsle tett samanvoven med sivilsamfunnet. Ifølgje FN-rapporten om Gaza-krigen i 2008–2009 nytta Israel Dahiya-prinsippet igjen: Noko av bombinga var uproporsjonal maktbruk, med urimeleg stor øydelegging?av sivil infrastruktur for å skremme og audmjuke befolkninga. Etter den enda meir øydeleggjande Gaza-krigen i 2014 kom ein ny FN-rapport, som kritiserte Israel for uproporsjonal maktbruk.
Det høyrer med til soga at Hamas var ansvarleg for krigsbrotsverk i desse krigane, mellom anna ved å plassere rakettar ved skular og annan sivil infrastruktur. Og den israelske hæren har dokumentert ei rekkje tiltak for å avgrense sivile tap i tidlegare Gaza-krigar. Kor hardt israelarane vil prøve å avgrense skadane no, etter terroråtaket Hamas stod bak førre helg, er eit ope spørsmål. Øydeleggingane og dei sivile tapa i Gaza er alt enorme. «Vekta ligg på skade og ikkje på presisjon», sa Daniel Hagari, ein talsmann for det israelske forsvaret, førre måndag.
Les også
Jabalia nord i Gaza 11. oktober. Israelske bombeåtak har så langt øydelagt over 1300 bygningar, ifølgje FN. Over 3000 menneske skal ha mista livet i Gaza sidan denne krigen tok til.
Foto: Anas al-Shareef / Reuters / NTB
«Israelarane har byrja sjå alle palestinarar som potensielle terroristar»
Les også
President Joe Biden møtte statsminister Benjamin Natanyahu i Tel Aviv 18. oktober, der dei diskuterte krigen Israel no fører mot Hamas. USA fryktar at krigen på Gaza skal utløyse ei regional eskalering, skriv Cecilie Hellestveit.
Foto: Miriam Alster / Reuters / NTB
Skjebnetime for Midtausten
Les også
Kamikaze på Gaza
Fleire artiklar
Teikning: May Linn Clement
Krigen er ei ufatteleg ulukke for Ukraina. Men også for Russland er det som skjer, ein katastrofe.
Tusen dagar med russisk katastrofe
KrF-leiar Dag Inge Ulstein får ikkje Stortinget med seg på å endre retningslinjene for kjønnsundervisning i skulen.
Thomas Fure / NTB
Utfordrar kjønnsundervisninga
Norske skulebøker kan gjere elevar usikre på kva kjønn dei har, meiner KrF-leiar Dag Inge Ulstein.
Jens Stoltenberg gjekk av som generalsekretær i Nato 1. oktober. No skal han leie styringsgruppa for Bilderberg-møta.
Foto: Thomas Fure / NTB
Jens Stoltenberg blir partyfiksar for Bilderberg-møta, ein institusjon meir i utakt med samtida enn nokon gong.
Den rumenske forfattaren Mircea Cartarescu har skrive både skjønnlitteratur, lyrikk og litterære essay.
Foto: Solum Bokvennen
Mircea Cărtărescu kastar eit fortrolla lys over barndommen i Melankolien
Taiwanarar feirar nasjonaldagen 10. oktober framfor presidentbygget i Taipei.
Foto: Chiang Ying-ying / AP / NTB
Illusjonen om «eitt Kina»
Kina gjer krav på Taiwan, og Noreg anerkjenner ikkje Taiwan som sjølvstendig stat. Men kor sterkt står argumenta for at Taiwan er ein del av Kina?