Kommentar

Jon Hustad

jon@dagogtid.no

Favorittserien min på norsk er Okkupert. Det var Jo Nesbø, som kan litt om pengar, som kom på ideen. Kva hadde skjedd om Noreg stogga all olje- og gasseksport til EU og stengde ned Nordsjøen? Svaret serien gjev, er at då støttar EU ein russisk okkupasjon av Noreg i byte mot at russarane garanterer for at norsk gassproduksjon og -eksport held fram.

Eg liker serien av di han viser kor viktig Noreg er som energiprodusent for EU og Storbritannia, og kor svake vi er maktpolitisk. I år eksporterer vi 2500 TWh olje og gass til Europa. Utan Noreg forsvinn både varmen og straumen i Europa. Straumeksporten bleiknar i samanlikning, i desember vert han på om lag 2 TWh.

Ikkje full kapasitet

Men i år har vi ikkje eksportert for fullt. Den nye kabelen til England får fyrst full kapasitet i februar, kabelen til Tyskland har berre gått vel halve året. I 2022 vil vi ha ein eksportkapasitet som er 24 TWh høgre enn i 2019.

Tyskland og Storbritannia er Noregs viktigaste allierte i Europa. Tyskland er garantisten for at Noreg får vera ein del av den indre marknaden. Storbritannia er Vest-Europas sterkaste militærmakt og ein garantist for Nato-solidariteten. Kvar kWh tel for dei.

Syn meg den utanriks­-
ministeren som ville våga å leggja fram eit krav om redusert eksport gjennom dei nye kablane. Hadde eg vore i same posisjon, hadde eg enkelt og greitt nekta. Noreg kan ikkje provosera Tyskland og Storbritannia. Vi har inngått avtalar, avtalar som har gjort Storbritannia og Tyskland meir avhengige av Noreg.

Ja, det var eit mistak av Ola Borten Moe å seia ja til kablane, men ein samla kraftbransje pluss Statnett og heile Stortinget ynskte kablane. Men no er ånda ute av flaska, og vi får ikkje putta henne attende.

Det er rett nok rom for å seia at vi må oppretthalda forsyningstryggleiken innanfor dei avtalene vi har med omverda. Vi kan til dømes innføra eit reglement som seier at magasina må ha den og den vassmengda då og då.

Men kva fører stengde magasin til? At straumprisen går opp. Produserer ikkje magasina, får Noreg ein høgre pris enn omverda, og vi må importera særs dyr straum.

Flaskehalsinntekter

Er det ei lysning der framme? Acer-regelverket seier at flaskehalsinntekter frå eksport skal gå til å betre nettet mellom land. Slik Statnett tolkar regelverket, truleg med rette, er det rom for at utbygginga av straumnettet mellom til dømes Midt-Noreg og Sør-Noreg kan finansierast av flaksehalsinntekter Statnett får frå eksporten. For kva fører ein ny kabel over Sognefjorden til, ein kabel som står ferdig i 2025? At vi kan eksportera meir straum gjennom dei alt eksisterande kablane til Europa. Då får også Midt-Noreg europeiske prisar.

Noreg korkje bryt eller tøyer grensene som avtalane våre med EU og Storbritannia legg opp til. Vi er for svake til det.

Jon Hustad er journalist i Dag og Tid.