Jon Hustad

jon@dagogtid.no

Moderna gjev mykje betre vern mot delta enn Pfizer, syner ein førebels studie frå USA. I Israel ser ein stigande smitte seks månader etter fullvaksinering med Pfizer. Anne Spurkland er professor og immunolog.

– Ja, det ser ut som vernet mot smitte går ned etter kvart som tida går. Men smitte handlar om at ein får påvist virus gjennom prøver i nase–hals-området. Ok, så har du smitte på slimhinnene der, men det inneber ikkje at du vert dødssjuk av viruset. Påvist smitte er éin ting, alvorleg sjukdom noko anna. Eg er ikkje så veldig uroleg førebels. Vi byrja med vaksinering i romjola i Noreg. Førebels ser vi ikkje nokon auke i alvorleg sjukdom.

– Men kvifor smitte på slimhinnene, men ikkje alvorleg sjukdom i kroppen?

– Vi får ikkje vaksinen via nasen, men gjennom skuldra. Dimed vernar vaksinen oss mot viruset inne i kroppen, men etter kvart ikkje så godt på slimhinnene. At vernet mot viruset på slimhinnene går ned etter seks månader, som dei no ser med Pfizer i Israel, er i grunnen ikkje så overraskande.

– Men så er det denne studien frå Mayo-klinikken i USA som tyder på at Moderna gjev langt betre vern mot smitte enn Pfizer?

– Det studien frå Mayo tyder på, er at ein hadde eit vern mot smitte med delta på 42 prosent etter vaksinering med Pfizer og 76 prosent etter vaksinering med Moderna. Ja, dei to vaksinane byggjer på same teknologien, mRNA. Skilnaden er at Moderna inneheld tre gonger så mange kopiar av mRNA-molekylet. Moderna gjev oss altså tre gonger så mykje arvestoff som lagar piggproteinet. Det eg tenkjer når eg arbeider i laboratoriet, er at når ein gjev tre gonger så mykje arvestoff, så får ein ein meir effektiv vaksine. Eg seier ikkje at effekten vert tre gonger så god, men eg seier at effekten vert sterkare.

– Er det difor så mange av dei eg kjenner, har vorte sjuke etter Moderna, men ikkje etter Pfizer?

– Ja, eg vil nok tru det. mRNA-vaksinane liknar mykje på eit virus. Kroppen har plenty med høve til å oppdaga virusarvestoff i cellene, så det er eit kraftig faresignal. No prøver dei fleste virus å lura kroppen, for om dei ikkje maktar det, overlever dei ikkje. Men vaksinane prøver ikkje å lura kroppen. Vi får sjå «farereaksjonen» in natura, så å seia. Fleire molekyl med arvestoff gjev nok ein kraftigare akuttreaksjon.

– Så dei som har fått Moderna, skal vera glade?

– No lyt det strekast under at det eg her seier, er refleksjonar rundt nye funn. Vi har ikkje nokon fasit enno. Det vi veit om dei to vaksinane, er at fase tre-studiar syner nokolunde same resultat. Mengda av antistoff har vore nokså like. Ein skal òg hugsa at Israel berre har nytta Pfizer, så dei har ikkje eit samanlikningsgrunnlag å koma med.

– Eg kjenner på ei uro her, sidan eg har fått Pfizer…

– Det vi lyt hugsa, er at både Moderna og Pfizer er laga mot det opphavlege viruset, Wuhan-viruset, som dominerte fram til november i fjor. Då dukka det opp nye variantar. I fjor sumar, til dømes, var oppfatninga at viruset ikkje endra seg i særleg grad. Ja, vi fekk nye variantar, men dei var ikkje veldig ulike Wuhan-varianten.

– Vi såg òg at folk hadde byrja å verta immune. Delar av India og Brasil hadde hatt særleg høgt smittetrykk, som etter kvart vart sterkt fallande. Like forbaska såg ein i Amazonas i Brasil at brått steig smittetala på ny. Dei fekk ein variant som sneik seg forbi immunforsvaret som vart danna etter Wuhan-viruset. Og no er det delta som er dominerande, og som smittar fullvaksinerte i Israel.

– Og dimed verkar ikkje Pfizer lenger?

– Det vil vera urettvist å seia. Både Moderna og Pfizer verkar særs godt mot Wuhan-varianten, som no er borte. Men når vi no har fått ein annan variant, kan vi sjå at vernet går litt ned etter kvart. All immunrespons svekkjer seg over tid. Terskelen for å verta smitta fell, og dimed kan deltavarianten snika seg forbi immunforsvaret hjå ein del. Men eg får ikkje panikk førebels. Dessutan er det slik at om du får delta, ja, så får du ein boost av immunforsvaret. Då er du verkeleg godt verna.

– Så eg bør få delta?

– Nei, eg seier ikkje det. Men så lenge ikkje sjukehusinnleggingane aukar, eller vi ser ein auke i dødstala hjå fullvaksinerte sjølv om dei får delta, så skal vi ikkje vera så urolege. Skal vi det verta, må det koma ein variant som fører til alvorleg sjukdom, ikkje berre hjå uvaksinerte, men også hos mange av dei som har fått vaksine. Det verkeleg viktige her er at dei godkjende vaksinane har bygd opp ein immunitet i botnen. Det gjev immunforsvaret nok forsprang til at viruset kjem under kontroll før ein vert alvorleg sjuk. Det folk har døydd av, er ein overreaksjon i kroppen fleire veker etter at infeksjonen starta. Når folk har fått vaksinen, ser denne overreaksjonen ut til å vera borte.