Eva Aalberg Undheim

eva@dagogtid.no

Førre veke vart 7500 høns på ein gard på Jæren avliva etter at det var påvist såkalla høgpatogen fugleinfluensa i besetninga. Det var fyrste gong den alvorlege sjukdomen vart påvist hjå ein kommersiell fjørfeprodusent i Noreg.

Denne veka vart nye 7000 høns på nabogarden avliva på grunn av mistanke om eit nytt utbrot. I tillegg er det innført strenge smitteverntiltak for bøndene i ei sone på 10 kilometer rundt gardane og endå strengare tiltak i ei 3-kilometersone.

Statsforvaltaren i Rogaland koordinerer beredskapsarbeidet og hjelper Mattilsynet med kunnskap om produsentane i området. Landbruksdirektør Geir Skadberg hjå Statsforvaltaren har vore i fleire krisemøte den siste veka.

– No er det stadfesta at det har vore to utbrot av fugleinfluensa, men kvifor avliva ein denne veka nye 7000 høns før det i det heile teke var sikkert at besetninga var smitta?

– Det er tiltak som vert gjorde fordi vi ikkje kan ta sjansar. Sjukdomen er svært smittsam. Ein produsent innanfor 3-kilometersona måtte gasse mellom 30.000 og 40.000 slaktemodne kyllingar i helga, fordi han ikkje fekk levere til slakteriet. Køyretøy som skal gjennom sona, må desinfiserast.

– Kvar kjem smitten frå opphavleg?

– Vi veit ikkje sikkert enno, men har nokre hypotesar. Det er konstatert smitte hjå villfugl i området, så ein kan tenkje seg det kjem derifrå. Samstundes har det vore påvist smitte hjå villfugl tidlegare, og verda rundt oss har hatt det tidlegare, utan at vi har fått det inn i norske besetningar. Så kvaliteten på smittevernet her er veldig god.

– Det vert sagt at fjørfebønder i området no må sikre at hønehusa er tette, og at dei ikkje tek inn folk som ikkje treng vere der. Kan viruset kome inn med så vel kraftfôret som katten, avløysaren og veterinæren?

– Ja, ja, smitten kan kome inn med ein liten sporv. Men det er villfugl som har hatt den største smitten. Det går jo folk inn og ut av bygningane òg, men dei har reine og ureine sonar å halde seg til. Det er ikkje slik som før at folk går inn i fjøsa til kvarandre.

– Likevel har viruset no brote ut og spreitt seg. Går det ikkje an å sikre seg mot smitte?

– Vi må leve med risiko frå verda rundt oss. Fuglane kjem hit frå Syden, folk reiser rundt omkring, og globaliseringa med varer og tenester gjer oss ganske utsette. Sjølv om ein del av produksjonen av fjørfe i Noreg er konsentrert på nokre stader, har vi eit husdyrkonsesjonsregelverk med mål om spreidd busetjing og produksjon og reglar om at ein ikkje kan ha meir enn 7500 høner eller 280.000 slaktekyllingar i produksjon i året. Eg vil tru det gjer oss mindre sårbare enn land der det ikkje finst slike grenser.

– Jæren er eit område med relativt mange og store fjørfeprodusentar, 17 i 3-kilometersona rundt dei ramma gardane og 64 i 10-kilometersona. Det er kanskje ikkje tilfeldig at det er på Jæren utbrotet har skjedd?

– Jæren har nok vore området som har hatt høgast beredskap, men ein finn konsentrasjon av både fjørfe- og eggprodusentar på Austlandet og i Midt-Noreg òg. Men Jæren er no eingong Jæren. Det er ikkje så mykje utmark, skog og fiske her, så blant dei som har hatt ein liten gard og optimalisert han, er det fleire som har satsa på kylling. Det skal vi vere takksame for, men det er ein risiko knytt til alt.

– Trur du utbrotet kjem til å få følgjer for produksjonsmåten framover?

– Det vil eg ikkje spekulere i. Det er eit politisk spørsmål. Men det kjem nok til å føre til at vi må verte endå flinkare til å tenkje hygiene og førebygging i alle tilfelle. Det kan òg påverke annan aktivitet rundt gardsbruka. Her på Jæren er det til dømes mykje trafikk i ein sirkel på to kilometer rundt dei to gardane som no er ramma. Det er bilar og folk inn og ut. Det er fôr som skal inn, og gjødsel som skal ut i same område.

– Kor truleg er det at smitten ikkje skal spreie seg?

– Det er ikkje noka trøyst at det no syner seg at vi har fått eit andre tilfelle, men vi kan jo håpe at det ikkje spreier seg til andre kommunar.

– Kan viruset smitte til andre dyr eller til menneske?

– Det smittar i liten grad til menneske. Det er nesten usannsynleg.