ANDREAS HOMPLAND

hompland@online.no

Trump er og blir ein forundringspakke. Ingen kan vita kvar han hoppar – truleg ikkje han sjølv heller. Men kan verda stola på nordkoreanarane? Det er spørsmålet etter triumfmøtet i Singapore, der Kim Jong-un og Donald Trump overgjekk kvarandre i gjensidig spegling av narsissisme. Er nordkoreanarane naive, smarte, upålitelege eller utkropne?

SPALTISTEN har hatt nærkontakt av andre grad med Nord-Korea. Kollektivet mitt delte i si tid bakgard med den nordkoreanske ambassaden i Vestheimgata 4B på Frogner. Dei tykte det var stas å ha unge journalistspirer som grannar, så me blei stadig inviterte til «pilm-show» med filmar frå Pyongyang – The Paradise on Earth. Alltid med den høgt respekterte Kim Il Sung i hovudrolla.

Til slike seansar kom det også halvhøgt tillitsvalde frå radikale LO-forbund. Under polstreikane på slutten av 70-åra fløymde det over av tørste strupar frå vidare krinsar i kultur, media og politikk, for serveringa var rikeleg og baren fri, og gjestane fekk gjerne med seg ei flaske whisky på veg ut.

Interessa for oss nære grannar kjølna då stadig fleire med posisjonar strøymde til. Det kom jo også etter kvar fram at me pusla med småtteri som norsk politikk og ikkje var på «foleign desk». Men naboskapet var godt, fredelig og omgjengeleg – særleg med dei to studentane som lærte seg norsk og fungerte som tolkar. Dei lurte stadig på kor «ælefullt» det var å vera journalist i Noreg.

DEN GAMLE Volvo PV-en min var solid og trufast, ikkje alltid like føreseieleg, men enkel å mekka på. Ein ettermiddag nekta bilen å starta, og det stinka bensin. Eg stod med hovudet i motorkassa, sjekka tennpluggane, men diagnostiserte at det måtte vera noko gale med forgassaren. Eg prøvde å skrua litt her og der, men det hjelpte ikkje.

Då henta studentane ambassaden sin sjåfør og mekanikar. Han fann raskt ut at flottøren i flottørkammeret hadde morkna slik at han blei fylt av bensin og ikkje løfta seg og stengde bensintilførselen til dysa på rett nivå.

Mekanikaren skrudde ut den vesle plastbobla og synte meg sprekkane. Han rista ut bensinen og fekk flottøren på plass att. Og underet skjedde: Bilen starta! Eg takka hjarteleg for hjelpa, og me kjørte glade av garde til Herregårdskroa. Men etter eit par øl ville ikkje bilen starta, så me måtte skuva han heim att.

NY RUNDE med mekanikaren. Eg takka igjen og sa at nå drog eg til Volvo-verkstaden og skaffa ny flottør. Men det ville han ikkje høyra tale om. Han sende meg inn for å henta fotofilm og aceton, og med dei ingrediensane klarte han å tetta sprekkane i flottøren. Bensinen lak ikkje inn lenger, og bilen putra og gjekk som han skulle.

Eg kunne ikkje anna enn å gje dei ideologisk ivrige studentane rett i at dette var ein stor siger for Kim Il Sungs tankar og Juche-prinsippet om sjølvberging. (Eg hadde ikkje hjarte til å fortelja dei at signinga var kortvaring: Då motoren drukna i bensin att eit par dagar seinare, kjøpte eg ein ny flottør til kr. 17,50, og eg klarte å montera han i løynd. Av dette lærte eg at Juche-prinsippet er greitt nok til naudhjelp og kvardagsbruk, men om ein ikkje har tilgang til reservedelar, må ein ha ein innebygd mekanikar).

AMBASSADEN (1973–1992) var ein langt frå vellykka propagandasentral, men det trur eg ikkje dei rapporterte heim til Pyongyang. Der skrytte dei nok heller av det gode kontaktnettet dei hadde bygd opp og den utbreidde respekten i Noreg for tankane til den store leiaren. Sjølve provet var at dei hadde gått på dørene og delt ut tusenvis av Kim Il Sungs samla verk i åtte band på norsk, trykt på silkepapir og innbunde i stive, raude permar.

Det me grannane ikkje hadde fått med oss, heller ikkje to av Dagbladets kriminalreporterar som flytta inn etter oss, var at ambassaden ikkje fekk pengar heimanfrå, men måtte finansiera verksemda sjølv. Sjølvberging etter Juche-prinsippet. Det gjorde dei med storstila smugling av tollfri sprit til ei lang kundeliste av privatpersonar og barar.

KVAR HERSKAR i Kim-dynastiet har lansert sitt eige slagord. Kim Il Sung hadde Juche – nasjonal sjølvberging i økonomi, forsvar og utanrikspolitikk. Kim Jong-il bytta det ut med Songun, som står for «militæret først». Kim Jong-uns strategi er Byungjin – «parallell utvikling» av atomvåpen og økonomisk velstand for folket. Han har klart det første, men treng fred og internasjonal godvilje for å få til det andre.

MI ERFARING med nordkoreanarar, som både er tynn, påverka og forelda, tilseier at dei er vennlege og elskverdige, hjelpsame og tilpassingsdyktige. Dei gjer det beste ut av situasjonen og kan vera truverdige på det personlege og sosiale naboplanet.

På systemnivå er dei ikkje til å stola på. Og i eit globalt krigsteater er det systema som er dei tunge aktørane – ikkje personar, same kva roller dei spelar. Men personar kan driva spelet framover i uføreseielege byks, i kraft av sin eigen, forunderlege tyngde. Der er nok Donald Trump og Kim Jong-un to alen av same stykke, så ein skal aldri seia aldri.

Andreas Hompland er
sosiolog og skribent.