Innavl av dyr er fæle saker: For det fyrste fører eit stadig mindre genutval til at dei toler mindre, og for det andre fører det til direkte sjukdomar, særleg i det nevrologiske systemet. Den sørskandinaviske ulven er nærare i slekt enn kva sysken er, og heile stamma er bygd på berre sju individ. På side 6 i ulvemeldinga vert dei to største trugsmåla mot sørskandinavisk ulv ramsa opp:

«En betydelig trussel mot den sør-skandinaviske ulvebestanden på lang sikt, er at bestanden er basert på et lite antall grunnleggere og er sterkt innavlet, og at bestanden er isolert fra andre populasjoner. Tilførsel av nye gener fra ubeslektede individer (genetisk viktig ulv) har derfor stor betydning for å unngå utdøing. Samtidig er ulovlig avliving den viktigste dødsårsaken for ulv i Skandinavia, og står for om lag halvparten av den totale dødligheten.» Om vi tek med trafikkskadar og lovleg jakt, døyr langt dei fleste ulvar i Noreg og Sverige av menneskepåførte skader.

Finsk og russisk

Departementet skriv rett ut at skal ulven i Sør-Skandinavia overleva med ein «gunstig bevaringsstatus», føreset det «en jevnlig innvandring av ulv fra Finland/Russland med nye gener». Men det skjer ikkje. På 40 prosent av norsk landareal vert det halde tamrein, og 70 prosent av all drift går føre seg i Finnmark. Miljøverndepartementet gjer det heilt klart at det ikkje skal koma kull i Finnmark eller verta ulvesoner der sidan reindrifta er verna. Men samstundes er det òg klart at ulv ikkje har noko som helst problem med å vandra frå Sør-Skandinavia til Finland og Russland og andre vegen når dei vil ha seg ny partnar.

«Den lengste dokumenterte utvandringen frå Skandinavia er fra ei ung ulvetispe født i Hedmark, som 20 måneder etter at den vandret ut av det norske ulvereviret ble skutt i det nordøstlige Finland ca. 8 km fra grensen til Russland. Denne ulvetispa hadde da tilbakelagt en strekning på 1.100 km i luftlinje fra fødselsreviret», står det på side 25 i ulvemeldinga.

Svensk dokumentasjon

Russland har eit grensegjerde inne på eige område mot Finland og Noreg, og gjerdet hindrar litt dyretrafikk, men det er teke ei mengd DNA-prøver av finsk ulv som syner utveksling over gjerdet. Den russiske og finske ulven er sjeldan radiomerkt, men det er stadfesta om lag 20 sikre ulveobservasjonar i Finnmark dei siste åra. Desse ulvane har stort sett vore på veg sørover etter partnar, og spørsmålet er kvar dei har vorte av, for vi finn dei ikkje i form av nye genar og ny DNA sørpå. Vi har spurt ein del ulveforskarar om kvar dei trur ulven vert av, og dei reknar enkelt og greitt med at dei som driv med reindrift, skyt dei og grev dei ned eller fraktar dei bort. «Statistisk sett er det den nærliggjande forklaringa, ja.»

Samane er i tilfelle på ingen måte åleine om dette, sidan vi veit at halvparten av den sørlege ulven vert skoten, men ulven som kjem sørover, er uendeleg mykje viktigare enn ulven vi alt har her i landet. I Noreg er det ikkje forska på ulovleg skyting av ulv og andre rovdyr nordpå, for som ein forskar seier: «Feltet er for kontroversielt, og dei samiske organisasjonane er alltid høyringsinstansar.»

Men i Sverige har det vorte gjennomført mykje slik forsking. Ei gruppe internasjonale forskarar, inkludert norske, har i forskingstidsskriftet Conservation Letters publisert eit stort arbeid om drap på rovdyr i dei store nasjonalparkane i Nord-Sverige; ifølge artikkelen «National Parks in Northern Sweden as Refuges for Illegal Killing of Large Carnivors» går det føre seg mykje meir krypskyting i desse nasjonalparkane enn i områda rundt, sidan der knapt er menneske om vinteren. Men rovdyra er radiomerkte. Samane får som einaste gruppe nytta skuter og halda tamrein der. Artikkelen dokumenterer at skytinga går føre seg frå snøskuter og i fødeområda for rein. Flest dyr vart skotne medan snøen låg djupast rett før snøsmeltinga.

Avviser alt

Forskarane tilrår sterkt at ein må få endra kulturen for krypskyting i nasjonalparkar og i Norden: «Dette er særleg viktig i Lappland og liknande område med to vernemål: å sikre vern av innlands biodiversitet og trykkja urfolks arv og levemåte.»

Ellinor Jåma, leiar av Norske Reindriftsamers Landsforbund, avviser totalt at norske samar driv med krypskyting av store rovdyr, inkludert ulv.

– Krypskyting skjer i alle samfunn, men eg har ikkje noko som helst grunnlag for å tru at det skjer hjå norske reindriftssamar.

– Men forskarar seier krypskytinga skjer frå snøskuter i Sverige?

– Vi reindriftssamar har så stor respekt for systema. Det er nettopp av di vi har slik stor respekt at vi bed om å få ein reduksjon i talet på rovdyr. Hadde vi skote alle vi hadde sett, hadde det ikkje vore ei rovdyrplage.

– Men nokre dokumenterte tilfelle av skyting av store rovdyr og ulv har det vore?

– Ja, og då har reindriftssamane sagt frå til styresmaktene med éin gong, teke sakene inn for rettssystemet og sagt det har vore naudverje, som det sjølvsagt har vore.