Eva Aalberg Undheim

eva@dagogtid.no

Førre veke var dei fire regjeringspartia samde om å endre bioteknologiloven på 23 punkt. Endringane vert omtalte som ei «betydelig modernisering» som «vil bety mye for de som trenger hjelp til å få barn» i pressemeldinga frå Høgres helsepolitiske talsperson Sveinung Stensland. Men semja inneber gjennomføring av berre éin del av endringane det var fleirtal for då Stortinget behandla bioteknologimeldinga i fjor. Kva er dei store og viktigaste endringane? Vi spør Stensland.

– Det viktigaste er at vi i det heile teke gjer noko. Det har vore stillstand, og loven har lege fast sidan 2004. Det finst nye metodar forskarane ikkje har kunna bruke fordi dei har vore uavklarte i lovverket vårt. No fjernar vi òg til dømes aldersgrensa for prøverøyr, utvidar perioden for nedfrysing av egg og seier inseminasjon ikkje skal telje med i tilbodet om tre forsøk med assistert befruktning på staten si rekning. Det er store gjennomslag for dei som ønskjer å få barn.

– Vil endringane bidra til at det vert fødd fleire barn i Noreg?

– Dei fleste treng jo ikkje hjelp til å få barn, så det er ikkje drivkrafta bak endringane, men endringane er med på å gjere det enklare. Før måtte ein til dømes ha ein alvorleg sjukdom for å få fryse ned egg, og kvinnene måtte betale for det sjølv. No er det annleis.

– Stortingsfleirtalet har bede regjeringa opne for assistert befruktning for einslege, tillate eggdonasjon og tillate at friske kvinner får lagre egg og eggstokkvev, men det følgjer de ikkje opp fordi KrF er imot.

– Det er fleirtal på Stortinget for å opne for oljeverksemd i Lofoten, Vesterålen og Senja òg, utan at det vert gjort. Dette er heilt likt. Vi har saman med Venstre og KrF faktisk fått til å gjere endringar i bioteknologiloven. Det er meir enn andre parti har fått til.

– Høgre sjølv er for eggdonasjon og assistert befruktning for einslege. Korleis er det å gå imot det no?

– Høgre er delt i spørsmålet, og eg sjølv røysta imot begge delar, så eg har ikkje nokre problem med det. Eg har gjort jobben med å få folk med på semja, og eg er glad for at vi har kome så langt som vi no har.

– Venstre har alt varsla omkamp om eggdonasjon før neste stortingsval. Er det ikkje berre eit spørsmål om tid før det kjem?

– Det er uinteressant kva eg trur om det spørsmålet. Men eg ser at fleire i staden for å vere glade for semja vi har kome til, held fram med å skape uvisse.

– Fleire som kan få assistert befruktning i Noreg alt i dag, reiser likevel utanlands for hjelp, på grunn av låg kapasitet, lang ventetid og at aldersgrensa for å få behandling her er for låg. Er det eit mål å gje fleire hjelp i Noreg?

– Ja, eg meiner det er bra om flest mogleg får handsaming i Noreg. Vel folk å reise ut, vil eg ikkje stogge dei, men no har vi vedteke rammer som skal gjere det lettare å få hjelp her. Så veit eg at det er kapasitetsutfordringar nokre stader, men det finst òg dei som meiner nokre aktørar er for slepphendte med å gje forsøk. Eg er mest oppteken av rammene og lovverket, så er det andre ein diskusjon om offentlege og private aktørar.

– Den statlege finansieringa per assistert befruktning er redusert. Klinikkleiarar ved nokre av dei største sjukehusa i landet har sagt at det kan hindre dei i å auke kapasiteten. Kjem det til å kome meir midlar?

– Rammene for norske sjukehus vert ikkje fastsette gjennom bioteknologiloven. Vi driv ikkje med finansiering, det er helseføretaka sitt ansvar, så det kjem ikkje nokon eigen post for dette over statsbudsjettet.

– Men de kan gje retningsliner.

– I så fall må det skje i januar når statsråden gjev føringar for neste års drift i helseføretaka. Men alle avdelingar og sjukehuseigarar vil jo seie det same, at dei treng meir pengar.

– Det skal verte enklare for familiar å få same donor til fleire barn, men samstundes har sjukehus i Noreg slutta å tilby syskenforsøk av kapasitetsgrunnar. Det er jo med på å hindre gjennomføring av endringane de no gjer.

– Det er ein dårleg ting å drive med økonomiske vurderingar når vi jobbar med revisjon av ein så viktig lov. Det er ei prinsipiell tilnærming vi skal ha då.

– Sps Kjersti Toppe meiner de no gjer ei naturleg justering av loven, inga historisk liberalisering eller endring. Har ho ikkje rett?

– Nei, ho tek feil. Du vil ikkje finne nokon frå opposisjonen som seier vi gjer noko bra.

– Kva er den historiske liberaliseringa?

– Vi endrar aldersgrensene, opnar for at fleire kan få barn med same donor, og fjernar vilkåret om at genterapi berre kan brukast til behandling av alvorlege sjukdomar, til dømes. Det er ganske store skilnader og store forenklingar i lovverket.