Mektige krefter
Det vore mange smeltevassflaumar frå norske brear gjennom åra, men ingen verkeleg store katastrofar. Ein av dei verste flaumane kom frå Demmevatna ved Hardangerjøkulen i 1937, da tok vatnet 20 hus i Simadalen. Løysinga vart å drenere desse vatna med ein tunnel.
I andre delar av verda har smeltevassflaumar frå isbreane vore årsak til ei rekkje store katastrofar. I Peru har flaumar og skred frå smeltande isbrear i Andesfjella teke over 25.000 menneskeliv sidan 1941, ifølgje den amerikanske breforskaren Mark Carey. Breane i Himalaya har truleg eit enda større skadepotensial enn dei i Andes, fordi det bur så umåteleg mange menneske nedstraums. I landa kring Himalaya tek smeltevassflaumar stadig liv og heimar, og trugsmålet veks med den aukande oppvarminga og bresmeltinga: Talet på oppdemde bresjøar i fjellkjeda stig for kvart år.
I eldre tider har breflaumar vore med på gjere verkeleg store endringar i landskap rundt i verda. Den engelske kanalen er truleg graven ut av flaumar etter at isdemningar eller moreneryggar brast, slik at kolossale mengder smeltevatn frå nordsjøkontinentet rann mot sørvest, meiner geologane.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Det vore mange smeltevassflaumar frå norske brear gjennom åra, men ingen verkeleg store katastrofar. Ein av dei verste flaumane kom frå Demmevatna ved Hardangerjøkulen i 1937, da tok vatnet 20 hus i Simadalen. Løysinga vart å drenere desse vatna med ein tunnel.
I andre delar av verda har smeltevassflaumar frå isbreane vore årsak til ei rekkje store katastrofar. I Peru har flaumar og skred frå smeltande isbrear i Andesfjella teke over 25.000 menneskeliv sidan 1941, ifølgje den amerikanske breforskaren Mark Carey. Breane i Himalaya har truleg eit enda større skadepotensial enn dei i Andes, fordi det bur så umåteleg mange menneske nedstraums. I landa kring Himalaya tek smeltevassflaumar stadig liv og heimar, og trugsmålet veks med den aukande oppvarminga og bresmeltinga: Talet på oppdemde bresjøar i fjellkjeda stig for kvart år.
I eldre tider har breflaumar vore med på gjere verkeleg store endringar i landskap rundt i verda. Den engelske kanalen er truleg graven ut av flaumar etter at isdemningar eller moreneryggar brast, slik at kolossale mengder smeltevatn frå nordsjøkontinentet rann mot sørvest, meiner geologane.
Fleire artiklar
Jørgen Boassen har vorte kjend langt utanfor Grønlands grenser etter at han viste Donald Trump jr. omkring i Nuuk.
Foto: Christiane Jordheim Larsen
Alle auge på Grønland
NUUK, GRØNLAND: 2025 starta med vaksenopplæring om Grønlands geopolitiske betyding. Saman med store delar av den vestlege pressa har eg følgt spora etter Donald Trump jr. i hovudstaden Nuuk.
Afghanarane som spelar i filmen til Raha Amirfazli og Alireza Ghasemi, har flykta frå Iran.
Foto frå filmen
Filmglede
Det er alltid kjekt å opne det nye året med mykje film.
Torje Hommedal Knausgård tek mastergrad i fransk ved Universitetet i Oslo. Lea Marie Krona gjer det same i tysk. Dei har få å sitje i kollokviegruppe med.
Foto: Sigurd Arnekleiv Bækkelund
Framandspråka forsvinn
Tilgangen på framandspråk er større enn nokon gong. Likevel er det stadig færre som vil studere dei.
Teikning: May Linn Clement
Forgard i nord
Kan USA kome til å ta over Grønland med makt?
Familien Nerdrum ved garden i Stavern.
Foto: Agnete Brun / NRK
Ikkje alt er politikk
Politiseringa av Nerdrum-familien er påfallande i lys av kor upolitisk Nerdrum eigentleg er.