Det er alt anna enn greie dagar og seinkveldar for dei som ynskjer å skaffa seg eit slags oversyn over opptakten til riksrettsprosessen mot den amerikanske presidenten. Men så langt held Donald Trump seg til den hovudstrategien han har finpussa gjennom førti år som eigedomsutviklar: Når han vert skulda for noko som kan vera klanderverdig eller lovstridig, har han to mottrekk i ermet: 1) han blånektar, og 2) deretter skuldar han den som har retta åtaket mot han, for den same synda, berre i litt verre, beiskare og meir krydra utgåve.

Som frynsegode kjem det som kunne kallast Oksvik-varianten på norsk: «Veike argument, kraftigare røyst», skreiv odelstingspresident Olav Oksvik ein gong i margen i eit manuskript for eit debattinnlegg han hadde førebudd.

Vakkert er det ikkje, men det har halde Trump på den rette sida av fengselsporten, og det meste har vore såre godt for bankutskriftene og for advokatane hans. I tillegg til at desse sakene er innvikla, sjølv for rutinerte juristar, er det lett å gå seg vill i ein skog av namn som ikkje er altfor velkjende for amerikanarar.

I Trump-leiren

Dei republikanarane som lojalt forsvarar han, har ein annan strategi. Men også her snakkar vi om eit opplegg i to steg: 1) Dei seier at Trump ikkje har gjort noko gale, og 2) dersom han likevel har det, er det ikkje så alvorleg at det er rimeleg å stilla han for riksrett, for ikkje å snakka om å kasta han ut av Det kvite huset.

Dit er det enno langt, for det er Senatet som skal setja Trump på dør. For ei slik løysing må det vera to tredjedels fleirtal, altså 67 av dei 100 senatorane. Og republikanarane har fleirtal i Senatet, slik at 20 av dei må skifta side og røysta mot presidenten når riksrettsspørsmålet skal avgjerast. Det er eit utfall som sit svært langt inne.

Reaksjonane onsdag, etter den lange utgreiinga frå ambassadør og hotellkonge Gordon Sondland, fylgde Trumps opplegg på alle punkt. Sondland, som er rik nok til at han kunne kjøpa seg stillinga som amerikansk ambassadør til EU i Brussel, punkterte i forklaringa si for ein kongresskomité eitt av hovudargumenta i Trumps arsenal: Han sa, i strid med det som Trump har hevda i fleire veker, at det vart stilt vilkår om ei motyting frå den nyvalde ukrainske presidenten dersom han ville ha eit møte med Trump på det ovale kontoret i Det kvite huset.

Motytinga var at ukrainarane skulle granska skuldingane om at demokraten Joseph Biden har rota seg inn i ei korrupsjonssak i Kiev. For demokratane er dette misbruk av presidentembetet, for det er tale om å bruka pengar frå statsbudsjettet til å sverta ein motstandar ved presidentvalet i 2020.

Politisk latin

Dette har ikkje vorte lettare av at amerikanske juristar og politikarar insisterer på å snakka latin i slike saker. Det garanterer at enda færre skjønar kva det er tale om. Trump nektar for at han har forlangt motyting, quid pro quo (noko for noko), og da nyttar han eit anna, godt innøvd knep: Han repeterer argumentet, gjerne tre–fire gonger.

Sondland, som ikkje er økonomisk avhengig av å halda fram som diplomat, sa med reine ord at kravet om motyting, quid pro quo, vart stilt. Han la til at Trump, utanriksminister Mike Pompeo, stabssjefen hos Trump og fleire andre visste om det og stod bak det. Det var Trumps politikk, og dei stilte opp for han.

Som på kommando skifta Trumps allierte standpunkt: Sondland er urutinert som diplomat og har ikkje ført notat. Under press hender det at han går i surr i detaljane, og viktigast for dei er at dersom Trump no skulle ha stilt vilkår, i strid med det han sjølv seier og seier og seier eit par gonger til på inn- og utpust, er det vel ikkje så farleg, og slett ikkje så alvorleg at han bør sendast på hovudet ut av embetsbustaden.

Putin-støtte

Det mest alvorlege ved saka er at den som har føremon av det spelet som Trump og kameratane hans driv, sit i Kreml. Da Trump stansa utleveringa av militærhjelp som Kongressen hadde løyvt til Ukraina, 391 millionar dollar, gjorde denne bremsinga den ukrainske militære innsatsen mot dei Moskva-lojale styrkane i det austlege Ukraina vanskelegare og veikare. Den nyvalde presidenten i Kiev, Volodymyr Zelenskyj, hadde bruk for desse pengane, og det helst litt kvikt. Han ville i så fall stå sterkare både politisk og militært.

Framgangsmåten – kall det gjerne sommelet – i Washington styrkjer mistankane hos dei som meiner at Trump framleis er litt for ihuga i strevet for å gjera seg til vens med president Vladimir Putin, som han ofte talar vakkert om. Men det er noko heilt anna enn å føra prov for at det er slik.

Så langt har førebuingane til riksrettsprosessen understreka kor sterk, og farleg, kløyvinga og avstanden mellom dei to amerikanske partia har vakse seg. Eldre folk, som hugsar samarbeidet over partigrensa i 1950- og 1960-åra, står i dag midt oppe i ei heilt anna tid, med drag som er ideelle for det kaoset som Trump stortrivst i: Kan du floka det til, går folk seg vill i alt rotet, eller dei går lei. Men ikkje han.

Per Egil Hegge

Per Egil Hegge er tidlegare redaktør i Aftenposten, kommentator og fast skribent i Dag og Tid.