Sofie May Rånes

sofie@dagogtid.no

Det har vore fleire skyteepisodar i Oslo den siste tida. I slutten av oktober vart ein 18-åring skoten og alvorleg skadd på Tøyen torg. Ei månad seinare vart ein mann skoten på Furuset. Og sist sundag vart ein mann i slutten av 20-åra skoten og drepen på Grønland, rett ved ungdomsklubben Riverside, arbeidsplassen til barne- og ungdomsarbeidar Mohamed Fariss. Fariss, som òg er frivillig i sportsklubben Sterling, meiner det ikkje har blitt meir kriminalitet dei siste åra, men at valden har blitt hardare.

– Kvifor har valden blitt hardare?

– Rus er eit stort problem. Dei finn også inspirasjon frå Sverige i tillegg til i filmar og musikkvideoar. Tek me til dømes bruk av kniv i Oslo, er dette ein ukultur som stammer frå England.

– Kven er desse personane som hamnar i kriminelle miljø?

– Det er først og fremst dei som slit med fattigdom, og som kjem frå store familiar med liten plass. Mange brukar mykje tid ute i gata fordi dei må gi rom til småsøskena sine heime. Eg plar seie at fattigdom og keisemd er ein farleg kombinasjon. Fattigdom gjer at ungdomar søkjer seg til miljø der dei kan tene pengar på å selje narkotika. Det startar i det små.

– Kva kjempar dei om?

– Det kan vere rykte som ikkje er sanne, nokre gonger er det fordi nokon skuldar pengar eller vil vise eigarskap til bydelen sin. Og ære. Ein må vise at ein ikkje tar imot tull og bullshit frå dei som kjem frå andre bydelar.

– Du har arbeidd med barn og unge i over tjue år. Kva meiner du ein må gjere for å unngå at ungdom hamnar i kriminelle miljø?

– Ein må ta tak i det som er synleg. Kva gjer det med barn og unge at dei ser sal av narkotika i gata dei bur i, eller kvar dag går forbi folk som rusar seg? Jo, det blir normalt. Dei har lært at treng dei pengar, kan dei berre gå til Vaterlandsparken og få seg ein jobb – utan å sende søknad. Me må satse på førebyggjande arbeid, det er billegare enn reparasjon.

– Kva konkrete tiltak kan ein gjere?

– Gje dei unge ein stad der dei kan kjenne meistring. Ein ungdom kan kjenne meistring viss han stel noko frå ein butikk utan å bli tatt, kanskje han får skryt av vennegjengen og veks på det. Men ein ungdom kan også vekse på fotballbanen. Tilby dei heller ein meistringsarena der. Og ikkje minst ein jobb. Sommarjobb er fint, meiner eg, men det beste er å gi ungdom ein liten jobb dei kan ha heile året.

– Kven skal ta tak i desse utfordringane?

– Fleire må samarbeide, staten, kommunen, dei som driv verksemder i området, alle som sel grønsaker på Grønland – alle må gå saman, ikkje minst innbyggjarane.

– Kva med foreldra til ungdomane?

– Foreldra er noko av det viktigaste, men dette er svært vanskeleg. La oss seie at du har eit barn som hamnar i eit dårleg miljø, så er all merksemda på dette barnet, og ein har ikkje tid til dei andre. Då fører det til at det går dårleg med dei andre barna òg. Me er nøydde til å gi foreldra verktøy til å handtere dette. Politiet prøver å ordne opp i det som har skjedd, og skal arrestere dei som har gjort noko ulovleg. Men somme ungdomar har mista tilliten til politiet, dei opplever at dei blir stoppa og ransaka kor som helst fordi dei kanskje liknar på nokon andre. Her må politiet skape tillit og ein relasjon til desse ungdomane.

– Kva fortel ungdomar du møter i arbeidet? Føler dei seg trygge i nærområdet sitt?

– Både og. I nærområdet føler dei seg trygge, men dei kan vere redde for å arbeide i andre bydelar, og det avgrensar kva val dei har.

– Kvifor?

– Dei har kanskje vore i konflikt med ungdomar frå ein annan bydel då dei var ein del av det kriminelle miljøet, og tør difor ikkje vise seg der. Dei kan rett og slett ikkje bu kvar som helst på grunn av fortida si.

– Skytinga mellom A- og B-gjengen på Aker brygge i 2007 utløyste ei stor satsing frå politiet. Blir valden på Grønland og Tøyen handtert annleis fordi han ikkje føregår på Aker brygge?

– Reaksjonane kjem ofte etter at skaden er skjedd. I tillegg er det lettare å handtere kriminaliteten når han har namn, som A- og B-gjengen. På Grønland og Tøyen har ikkje gjengane namn, det er berre «vennegjengar» som beskyttar kvarandre. Er ein ikkje del av ein gjeng, kan ein heller ikkje bli dømd etter mafiaparagrafen (som opnar for strengare straff for dei som tilhøyrer ei kriminell gruppe, red. merk.).

– Du kom til Noreg frå Marokko som tolvåring og budde på Tøyen. Har du sjølv blitt prøvd rekruttert til kriminelle miljø?

– Då eg var yngre og elev på Kampen skule, opplevde eg det, ja.

– Men du valde ein annan veg. Kva var det som stoppa deg?

– Eg hadde ein storebror som følgde med. Eg hugsar eg brukte kebabnorsk for å tøffe meg for han, men han reagerte med å kjefte på meg og sa at det absolutt ikkje var tøft – heldigvis. I tillegg fekk eg meg jobb. Eg voks opp i ein familie som ikkje hadde så god råd. Eg tenkte difor mykje på at eg ikkje måtte gjere noko dumt som kunne føre til at eg mista jobben. Då hadde eg ikkje kunna hjelpe til heime.