Klima

Christiane Jordheim Larsen

christiane.larsen@dagogtid.no

Året 2021 vil verte ståande som nok eit år då det vart sett nye rekordar i klimaendringar. Det viser ein rapport publisert onsdag denne veka, basert på dokumentasjon frå meteorologiske institusjonar verda rundt og sett saman av Verdsorganisasjonen for meteorologi (WMO).

Rapporten syner mellom anna at dei sju siste åra er dei varmaste som er registrerte nokon gong.

Fire rekordar

På fire konkrete område skilde 2021 seg ut med rekordnivå knytte til klimaendringar.

?Konsentrasjonen av klimagassar nådde eit globalt høgdepunkt i 2020, og data tyder på at utviklinga heldt fram i 2021.

?Havvarmen var rekordhøg. Dei øvste 200 metrane i havet vil halde fram med å verte varma opp – ei utvikling som vert skildra som irreversibel.

??Havet var rekordsurt. Havet tek opp i seg 23 prosent av dei årlege utsleppa av menneskeskapt karbondioksid til atmosfæren. Det forsurar havet og trugar organismar og økosystem.

? Havnivået var rekordhøgt. Havnivået auka meir enn dobbelt så raskt i perioden 2013–2021 som i perioden 1993–2003.

Store tap

Rapporten skildrar korleis klimaendringane gjer seg gjeldande gjennom ekstremvêr og fører til store tap, både økonomisk og i form av menneskeliv.

Blant tapa i 2021 kan nemnast:

? Flaum førte til eit tap på 17,7 milliardar dollar i Henan-provinsen i Kina. Berre i Tyskland førte flaumen som råka Vest-Europa i fjor sommar, til tap på over 20 milliardar dollar, i tillegg til tap av menneskeliv.

? Tørke råka Afrikas Horn, Canada, det vestlege USA, Iran, Afghanistan, Pakistan, Tyrkia og det subtropiske Sør-Amerika. Dersom nedbøren i Aust-Afrika ikkje aukar i år, inneber det at Etiopia, Kenya og Somalia vil oppleve den lengste tørkeperioden på 40 år.

? Orkanen Ida førte til tap anslått til 75 milliardar dollar i USA.

? Ekstremvêr vil, saman med verknadene av konflikt og økonomiske sjokk forsterka av covid-19-pandemien, undergrave framgangen i mattryggleik dei siste tiåra.

? Klimarelaterte farar fører til at folk forlèt heimen sin. I fjor omfatta det flest menneske i Kina, Filippinane og Vietnam.

?Økosystem vert truga på land, til havs, langs kysten og i ferskvatn.

Slår alarm

Klimarapporten vart lansert rett før det årlege møtet World Economic Forum 2022, der meir enn 2000 leiarar og ekspertar skal møtast.

Generalsekretær i FN António Guterres nytta sjansen til å be om handling og kutt i bruk av fossile brennstoff.

– Det globale energisystemet er øydelagt og bringar oss stadig nærare klimakatastrofe, sa Guterres i ein nypublisert video.

Han sa at Ukraina-krigen og verknadene den har hatt på energiprisane, må få folk til å vakne.

– Den einaste berekraftige framtida er fornybar. Vi må slutte med fossilt brennstoff og forureining og forsere overgangen til fornybar energi. Tida er knapp, sa han og la til at vi ikkje har eit sekund å miste.