Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

Samfunn

Om tiggarar og skurkestrekar

Martin Luther freista å løyse tiggarproblemet alt for 500 år sidan,
skriv forskning.no denne veka.

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Var Luthers tankar om tiggarar sentrale for utviklinga av velferdsstaten vår? spør forskning.no.

Var Luthers tankar om tiggarar sentrale for utviklinga av velferdsstaten vår? spør forskning.no.

Foto: Sara Johannesen / NTB scanpix

Var Luthers tankar om tiggarar sentrale for utviklinga av velferdsstaten vår? spør forskning.no.

Var Luthers tankar om tiggarar sentrale for utviklinga av velferdsstaten vår? spør forskning.no.

Foto: Sara Johannesen / NTB scanpix

2807
20171124
2807
20171124

2015: Haust i New Dehli. Monsoontida er over, og det er 35 fuktige grader i lufta. Eg står og sveittar, og frå den andre sida av vegen kjem ein liten kropp humpande mot oss i stor fart.

– Det er ikkje hjelp i å gje han noko, seier ein av guidane.

Det er ein liten gut som nærmar seg, og fleire turistar raslar med innhaldet i lommene sine. Han held den eine foten i armane sine for at han ikkje skal slepe tynn og muskellaus ned i vegen. Guten er full av støv og skit. Han seier ikkje noko.

– De kan vere heilt sikre på at uansett kva de gjev han, får han ikkje behalde noko av det sjølv. Han er truleg skadd slik for å kunne tigge, åtvarar guiden.

Raslinga stoppar, så vidt. Vi er ikkje vande med å sjå slik barnefattigdom. Guten ser på meg og held fram foten sin. «Om eg gjev han mat i staden for pengar, då?», tenkjer eg. Men eg går der frå like rik som då eg kom.

Når eg i Noreg i 2017 passerer kvinna med skaut på fortauet utanfor T-banestasjonen, tenkjer eg det same. Plakaten med forteljinga om borna hennar som treng dyr medisin, dreg blikket mitt til seg kvar gong. Men eg gjev henne ikkje pengar.

Luthers tankar om tiggarproblemet kan ha vore starten på velferdsstaten, meiner professor Aud Tønnessen ved Universitetet i Oslo på forskning.no. Ho fortel om ei tiggarhandbok, Om falske tiggeres skurkestreker, frå 1528, og auga mine flyg nedover i teksten. Eg stoggar ved eitt punkt: Luthers behov for å dele tiggarane inn i «dei sanne fattige» og dei som berre gjer seg til. Heile 28 ulike sortar tiggarar var skildra i handboka. I føreordet forklara Luther sjølv at tigging var djevelens verk. Det dannar seg eit ekko i hovudet mitt etter Brennpunkt-dokumentaren Lykkelandet i april i år. I etterkant av TV-programmet vart tiggarane i Bergen møtte på ein heilt annan og negativ måte. Dokumentaren avdekte nemleg eit rumensk kriminelt nettverk.

I debatten etter Lykkelandet påpeikte kriminolog Nicolay Borchgrevinck Johansen ved Universitetet i Aalborg at å påvise hallikverksemd, narkotikasal, tjuveri og vald er prosessøkonomisk krevjande. Å forby all tigging, derimot, er lett. Då VG i august la fram at fleire enn seks av ti ønskte å forby tigging, gjentek ikkje historia seg?

For tigginga har ikkje éi einskild årsak, og Luther meinte at eit samfunn burde kjenne dei fattige for å best å hjelpe tiggarar. Å vedkjenne seg at kvinna med den sprittusjskrivne plakatforteljinga på fortauet kan trenge at nokon ser henne som menneske, og ikkje berre ein sjenerande faktor, eller i verste fall ein kriminell, er ikkje lett. Tigging er eit over 500 år gamalt samfunnsproblem. Kan vi då vente at det er lett å løyse?

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

2015: Haust i New Dehli. Monsoontida er over, og det er 35 fuktige grader i lufta. Eg står og sveittar, og frå den andre sida av vegen kjem ein liten kropp humpande mot oss i stor fart.

– Det er ikkje hjelp i å gje han noko, seier ein av guidane.

Det er ein liten gut som nærmar seg, og fleire turistar raslar med innhaldet i lommene sine. Han held den eine foten i armane sine for at han ikkje skal slepe tynn og muskellaus ned i vegen. Guten er full av støv og skit. Han seier ikkje noko.

– De kan vere heilt sikre på at uansett kva de gjev han, får han ikkje behalde noko av det sjølv. Han er truleg skadd slik for å kunne tigge, åtvarar guiden.

Raslinga stoppar, så vidt. Vi er ikkje vande med å sjå slik barnefattigdom. Guten ser på meg og held fram foten sin. «Om eg gjev han mat i staden for pengar, då?», tenkjer eg. Men eg går der frå like rik som då eg kom.

Når eg i Noreg i 2017 passerer kvinna med skaut på fortauet utanfor T-banestasjonen, tenkjer eg det same. Plakaten med forteljinga om borna hennar som treng dyr medisin, dreg blikket mitt til seg kvar gong. Men eg gjev henne ikkje pengar.

Luthers tankar om tiggarproblemet kan ha vore starten på velferdsstaten, meiner professor Aud Tønnessen ved Universitetet i Oslo på forskning.no. Ho fortel om ei tiggarhandbok, Om falske tiggeres skurkestreker, frå 1528, og auga mine flyg nedover i teksten. Eg stoggar ved eitt punkt: Luthers behov for å dele tiggarane inn i «dei sanne fattige» og dei som berre gjer seg til. Heile 28 ulike sortar tiggarar var skildra i handboka. I føreordet forklara Luther sjølv at tigging var djevelens verk. Det dannar seg eit ekko i hovudet mitt etter Brennpunkt-dokumentaren Lykkelandet i april i år. I etterkant av TV-programmet vart tiggarane i Bergen møtte på ein heilt annan og negativ måte. Dokumentaren avdekte nemleg eit rumensk kriminelt nettverk.

I debatten etter Lykkelandet påpeikte kriminolog Nicolay Borchgrevinck Johansen ved Universitetet i Aalborg at å påvise hallikverksemd, narkotikasal, tjuveri og vald er prosessøkonomisk krevjande. Å forby all tigging, derimot, er lett. Då VG i august la fram at fleire enn seks av ti ønskte å forby tigging, gjentek ikkje historia seg?

For tigginga har ikkje éi einskild årsak, og Luther meinte at eit samfunn burde kjenne dei fattige for å best å hjelpe tiggarar. Å vedkjenne seg at kvinna med den sprittusjskrivne plakatforteljinga på fortauet kan trenge at nokon ser henne som menneske, og ikkje berre ein sjenerande faktor, eller i verste fall ein kriminell, er ikkje lett. Tigging er eit over 500 år gamalt samfunnsproblem. Kan vi då vente at det er lett å løyse?

«Om eg gjev han

mat i staden for

pengar, då?»

Emneknaggar

Fleire artiklar

Kristin Harila fekk vondt i ryggen og snudde. Ho nådde ikkje Sørpolen åleine på ski i 2024.

Kristin Harila fekk vondt i ryggen og snudde. Ho nådde ikkje Sørpolen åleine på ski i 2024.

Privat / Handout

Feature

Arvingane til Amundsen

Om lag 200 menneske vitjar Sørpolen kvart år. Denne sesongen sette fire nordmenn av garde på ski. Ikkje alle kom fram.

Hallgeir Opedal
Kristin Harila fekk vondt i ryggen og snudde. Ho nådde ikkje Sørpolen åleine på ski i 2024.

Kristin Harila fekk vondt i ryggen og snudde. Ho nådde ikkje Sørpolen åleine på ski i 2024.

Privat / Handout

Feature

Arvingane til Amundsen

Om lag 200 menneske vitjar Sørpolen kvart år. Denne sesongen sette fire nordmenn av garde på ski. Ikkje alle kom fram.

Hallgeir Opedal
Google byggjer nytt datasenter utanfor Skien i Telemark. – Vi kjem til å måtte byggje meir i åra framover, men vi må gjere det med ei anna forståing av at også natur og areal er ein knapp ressurs, seier Mathilde Tybring-Gjedde (H).

Google byggjer nytt datasenter utanfor Skien i Telemark. – Vi kjem til å måtte byggje meir i åra framover, men vi må gjere det med ei anna forståing av at også natur og areal er ein knapp ressurs, seier Mathilde Tybring-Gjedde (H).

Foto: Cornelius Poppe / NTB

Samfunn
Eva Aalberg Undheim

Naturplan utan samling

Få opposisjonspolitikarar er nøgde med korleis Noreg skal følgje opp måla i naturavtalen. Mathilde Tybring-Gjedde (H) er ikkje viss på at naturforvaltinga i Noreg kjem til å verte betre.

Øyvind Vågnes var professor ved Institutt for informasjons- og medievitskap ved Universitetet i Bergen og fast musikkmeldar i Dag og Tid.

Øyvind Vågnes var professor ved Institutt for informasjons- og medievitskap ved Universitetet i Bergen og fast musikkmeldar i Dag og Tid.

Foto: Universitetet i Bergen

Meldingar
Svein Gjerdåker

Øyvind Vågnes (1972–2025)

«Øyvind Vågnes var eit funn for ein avisredaksjon.»

Etter terroråtaket på Charlie Hebdo-redaksjonen 7. januar 2015 var det minnemarkeringar verda over, som her, i Oslo.

Etter terroråtaket på Charlie Hebdo-redaksjonen 7. januar 2015 var det minnemarkeringar verda over, som her, i Oslo.

Foto: Fredrik Varfjell / AP / NTB

KommentarSamfunn
Bjørn Kvalsvik Nicolaysen

Den livsviktige satiren

Satiren må framleis ha ein heim. Ti år etter attentatet trengst det nytenking i Charlie Hebdo.

Denne hannen av munk vart fotografert i Oslo i desember 2019.

Denne hannen av munk vart fotografert i Oslo i desember 2019.

Foto: Sveinung Lindaas

DyrFeature

Vintermunkar

Fuglen munk har vore sentral i utgreiingar om fugletrekket.

Naïd Mubalegh
Denne hannen av munk vart fotografert i Oslo i desember 2019.

Denne hannen av munk vart fotografert i Oslo i desember 2019.

Foto: Sveinung Lindaas

DyrFeature

Vintermunkar

Fuglen munk har vore sentral i utgreiingar om fugletrekket.

Naïd Mubalegh

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis