Jon Hustad

jon@dagogtid.no

Denne veka vart det brot i landbruksforhandlingane. Bondelaget kravde 1,45 milliardar, landbruksminister Jon Georg Dale ville berre gje 410 millionar. No går truleg oppgjeret til Stortinget som etter sedvane kjem til å røysta gjennom statens tilbod.

– Kvifor eit så dårleg tilbod?

– Eit så dårleg tilbod at bøndene framleis ville få ei betre inntektsutvikling enn andre yrkesgrupper, meiner du? Tilbodet var godt, men ja, det var også eit moderat tilbod, slik norske landbruksoppgjer plar vera. Vi skal hugsa at bøndene er sjølvstendige næringsdrivande som i stor grad avgjer si eiga inntekt. Men sjølv om det var moderat, vil eg òg understreka at tilbodet var heilt i samsvar med inntektsmålet Stortinget har sett: at over tid skal skilnadene mellom bøndene og andre lønsmottakarar minka. Her har Frp og regjeringa levert i fleire år no. Men eg lyt òg få seia at eg er skuffa over eit krav om 9 prosents inntektsvekst i eit tid der andre grupper krev og får mykje mindre. 9 prosent måtte dei forstå var langt høgre enn vi kunne gå med på.

– Måtte dei forstå dette? Sylvi Listhaug gav bøndene ein inntektsvekst på 10,3 prosent mellom 2014 og 2015, seier SSB. Dei kravde vel berre det dei har vorte vande med under Frp?

– I desse tala er etterbetalinga frå mellom anna Tine teken med. Etterbetalinga kom etter landbruksoppgjeret var avslutta. Men uavhengig av det er det rett at vi har gjeve bøndene ein inntektsvekst på 18 prosent sidan vi tok over Landbruksdepartementet, ein vekst som har vore dobbelt så god som den andre grupper har fått. Men i ei tid som er prega av at offentlege budsjett og offentlege pengar må innrettast mot tiltak som kan få opp sysselsetjinga og konkurransekrafta, kan ikkje bøndene forventa å få tre gonger så mykje som alle andre.

– Er det du eller finansministeren som avgjer råmene for oppgjeret?

– Statens forhandlingsleiar er departementsråden i Landbruksdepartementet. Vi i departementet har ansvaret for dei konkrete detaljane og regelverket, men dei store råmene er sjølvsagt forankra i regjeringa. Og denne regjeringa har altså gjeve bøndene ei særs god inntektsutvikling.

– Ja, du seier det. Men skulle ikkje Frp få ned subsidiane og redusera tollvernet? Er det ikkje litt underleg for deg som Frp-ar å skryta over alt du gjev til bøndene?

– Eg meiner ikkje det. Trass i at oppgjera har vore gode, har totalen av overføringar til bøndene gått ned målt etter BNP og offentlege utgifter. Eg er grådig stolt av denne nedgangen. Ved å gjera sektoren meir marknadsretta har vi òg gjeve bøndene høve til å auka produksjonen, som igjen har auka inntektene. Dette viser at det ikkje handlar om kor mykje du deler ut, men kor mykje du får att. Og det vi har fått att, er meir norsk mat, meir marknad og bønder som har fått ein dobbelt så høg inntektsoppgang som andre.

– Er politikken din så marknadsretta? Etter jol hadde Nortura 3500 tonn lam dei ikkje hadde fått avsetning for. Overproduksjon er vel ikkje marknad?

– Eg er glad du trekkjer fram lam, for kva var stoda før vi tok over? Jau, at vi i årevis måtte importera 10 prosent av det marknaden ville ha. Vi nytta ikkje meir pengar for å få opp produksjonen, men vi nytta pengane annleis. Bøndene responderte med éin gong på omlegginga, og fekk opp produksjonen. Ja, no har vi eit visst overskot, men vi ser òg at bruken av lammekjøt går opp. I årevis har næringsmiddelindustrien vore elendige på innovasjon og lam, men òg dette ser vi endring på. Nordmenn kjem til å eta mykje meir lam i åra som kjem, og bøndene kjem til å levera.