Per Anders Todal

peranders@dagogtid.no

Denne veka skreiv Frankfurter Allgemeine Zeitung at EU-kommisjonen truleg vil gå inn for at alle medlemslanda i EU skal innføre euro innan 2025. I dag er euroen valuta i 19 av dei 27 EU-landa. (Da har vi rekna Storbritannia som utmeldt, sjølv om brexit ikkje er fullført.)

Asimina Michailidou er seniorforskar ved Arena Senter for europaforsking ved UIO, og har mellom anna forska på EU-skepsis i medlemslanda.

– Er du overraska over dette standpunktet frå EU-kommisjonen?

– Nei, eg er ikkje det. Alle EU-landa, unnateke Storbritannia og Danmark, har i prinsippet gått med på å slutte seg til euroen. EU-kommisjonen ser seg som vaktarar av innhaldet i EU-traktaten, og traktaten gjev ein klar visjon om korleis EU skal bli, inkludert ein sams valuta. Om EU-kommisjonen ikkje gjekk inn for å få med alle medlemslanda i euroen, ville han ikkje fylle rolla si. Samtidig kan ein lure på kor mykje kommisjonen har lært av den økonomiske krisa i EU dei siste åra.

– Er det valsigeren til Emmanuel Macron i Frankrike som har gjeve EU-kommisjonen slikt pågangsmot?

– Det var i alle fall den mest EU-positive kandidaten som vann i Frankrike, og det kan nok ha oppmuntra kommisjonen. Men Frankrike er berre eitt land, og det er mange Le Pen-liknande politikarar i andre land. Det vil neppe vere klokt av kommisjonen å gå fort fram med dette, i alle fall ikkje utan å erkjenne og drøfte dei store problema med eurosamarbeidet.

– Det verkar ikkje som om tettare integrasjon er det folk i EU vil ha for tida?

– Dersom euroen skal fungere, kan ikkje EU-systemet halde fram som i dag. Planen var heile vegen at euroen skulle følgjast opp av meir politisk integrasjon i EU. Samtidig er det sterk motstand mot slik integrasjon i mange medlemsland.

– Om kommisjonen vil presse på for å få alle medlemsland raskt inn i euroen, verkar det som ei sikker oppskrift på meir EU-motstand rundt i Europa?

– Dette er førebels ikkje meir enn eit synspunkt frå EU-kommisjonen. Det har ikkje vore handsama av dei andre sentrale organa i EU, ministerrådet og EU-parlamentet. Og om dei skulle gå inn for det same – noko eg tvilar på – er det tvilsamt om alle dei nasjonale regjeringane vil gå med på det. Om dette skal bli noko av, må ein vinne tilliten til folk i medlemslanda. Og om dette ikkje blir følgd av ei erkjenning av det som har gått gale med eurosamarbeidet så langt, kjem motstanden berre til å bli sterkare.

– Somme økonomar spår framleis at eurosamarbeidet kan gå i oppløysing?

– Det spørsmålet er framleis ope for debatt. Men dei fleste medlemslanda har innført euroen, og det vil òg ha ein stor kostnad å gå attende til nasjonale valutaer. Vi veit at eurosamarbeidet ikkje fungerer godt i dag, så målet for EU-kommisjonen må vere å finne ein måte å forbetre det på. Ein kan oppløyse eurosamarbeidet, eller ein kan styrkje det, men vi veit i alle fall at det ikkje fungerer godt slik det er no.

– EU-kommisjonen ønskjer at EU-parlamentet skal få meir makt over den økonomiske politikken, og eit større budsjett med eigne skatteinntekter. Dette skal styrkje demokratiet på EU-nivå. Men i dag fungerer vel ikkje det politiske ordskiftet på europeisk nivå særleg godt?

– Nei, det gjer ikkje det. Og den politiske debatten vil nok uansett først og fremst vere nasjonal. Men om EU-parlamentet får meir makt, kan ein sjå for seg at folk i EU-landa vil oppfatte parlamentet som meir relevant og engasjere seg meir i politikken der.

– Det siste tiåret har ikkje vore bra for euroens namn og rykte. Krisene i Sør-Europa vart tyngre å handtere på grunn av euroen, og særleg Hellas har betalt dyrt for å ha kome seg inn i euroen på sviktande grunnlag?

– Ja. Og om alle EU-landa skal bli medlemmer i euroen, er vi nøydde til å diskutere dei dysfunksjonelle sidene ved systemet i dag. Euroen forsterka krisa, og det fekk katastrofale verknader for Hellas. Men dette treng ikkje å tyde at eurosamarbeidet ikkje kan fungere. Det viser at det ikkje er bra nok slik det er i dag. På andre sida: Om kommisjonen berre seier at alle EU-land skal inn i euroen innan 2025, er ikkje det noko reelt politisk argument.