Jon Hustad

jon@dagogtid.no

Therese Johaug-saka er gåva som berre gjev for pressa, men denne veka kom det som truleg er den endelege domen: Ho må vera utanfor idretten i 18 månader. Kristian Gundersen er biolog, og ein av verdas fremste forskarar på muskelminne. Han har påvist at effekten av anabole steroid kan vera nær livslang.

– Er vi prega av dobbeltmoral her i Noreg? På den eine sida heiar vi på Therese Johaug, på den andre sida buar vi mot Justin Gatlin, som vann 100-meteren i London?

– No er ikkje eg nokon etikar eller jurist, eg er dopingforskar på den biologiske sida. Men dei to representerer to ulike saker. Gatlin har medvite dopa seg på eit vis som gjev ein presentasjonsfremjande effekt. Vi har forska på muskelminne og funne at den prestasjonsfremjande effekten av å taka anabole steroid, truleg heng i svært lenge. Om du tek steroida og på grunn av dette får svært store musklar, kan du truleg i år etter år på ny trena opp desse musklane og få svært rask effekt av trening, ein effekt dei som ikkje har teke steroid, ikkje får.

– Og der er ikkje Johaug?

– Nei. Her har retten lagt til grunn at ho ikkje har teke salva for å forbetre prestasjonsevna. Dei målte nivåa var også for låge til å fremja prestasjon. Retten trur heller ikkje at ho medvite har teke salva. Det er andre saker som betre kan samanliknast med Gatlin.

– Men i domen står det at retten finn det «svært overraskande» at ein så røynd internasjonal topputøvar ikkje sjekka salva sjølv. Det verkar ikkje som dei heilt trur på henne heller?

– Domen er i samsvar med tidlegare praksis, og den praksisen er streng. Grunnen til at straffene vert så harde og provbøra snudd, er nettopp at ein ikkje kan vita sikkert når ein finn ulovlege stoff i blodet. Berre Johaug veit sikkert kva ho gjorde. Og som vi veit: Så godt som ingen vedgår at dei har dopa seg. Og ja, det er ei merkeleg historie at både Johaug og idrettslækjaren hennar, som båe var så røynde, gjer ein så opplagd blunder samstundes. Men straffa er i samsvar med at ho handla uaktsamt ved å nytta salva.

– På Netflix er det nett lagt ut ein dokumentar om ein amerikansk amatørsyklist som samarbeider med ein russisk doplækjar. Gong etter gong vert han testa, gong etter gong vert han ikkje teken. Er det ein umogleg kamp?

– Vi fekk ein illustrasjon på kor vanskeleg kampen mot doping er i VM i friidrett i Sør-Korea. Då vart utøvarane spurde anonymt. 30 prosent vedgjekk at dei nytta dop, berre 2 prosent av Wadas dopingprøver var positive. Det er så mange måtar å lura systemet på for dei som veit korleis det skal verta gjort, og det er ein av grunnane til at ein slår så hardt til mot mindre funn.

– Men det er òg slik at utøvarar som dopar seg ofte, har med seg vanlege medisinar som inneheld spor av til dømes anabole steroid. Då kan dei seia at dei fekk det i seg ved eit mistak.

– Johaug er ikkje dømd for det. Men ja, ein kan tima dopingbruk svært presist for å minska risikoen for å verta teken. Dei som likevel vert tekne, har ofte prøvd seg med fantasifulle bortforklaringar.

– Trass i kampen mot doping syklar syklistane nesten like snøgt som Armstrong. Det vert sett verdsrekord etter verdsrekord i nesten alle idrettar. Er det ikkje rart at vi nordmenn hevdar oss såpass godt?

– Generelt finst det gode statistiske prov på at det framleis går føre seg mykje doping i idrettsverda, men det kan ein ikkje overføra til einskildindivid. Mange hugsar den svenske dokumentarfilmen om blodverdiar hjå langrennseliten, ein film NRK ikkje viste. I 1990-åra hadde ein eit hemoglobinnivå utøvarane ikkje kunne liggja over. Og nei, det gjorde dei heller ikkje. Stort sett alle låg ein tiandedel under. Ei rekkje idrettsbiologar og lækjarar berre rista på hovudet av funna, dei var ikkje biologisk sannsynelege. Vi skal vera varsame med å tru at vi er heilt snøkvite her til lands.