Jon Hustad

jon@dagogtid.no

Krigen i Syria nærmar seg slutten. President Bashar al-Assad har med stor hjelp frå Russland, Hizbollah og Iran knekt både IS og ei rekkje andre islamistiske grupper og den vesle demokratiske opposisjonen han møtte til å byrja med. USA på si side har sagt at dei vil trekkja seg heilt ut av konflikten, men har likevel gjennomført eit rakettåtak mot Syria grunna skuldingar om at Assad har nytta gass i kampen mot den vesle motstanden han framleis møter.

Jonathan Spyer er ein israelsk-britisk statsvitar som skriv for ei rekkje vestlege aviser, og i fjor kom han med ei bok om krigen i Syria. Spyer har ved ei rekkje høve vore inne i Syria under krigen.

– Det dei fleste lurer på, er om det verkeleg var Assad som stod bak det siste gassåtaket?

– Vi veit ikkje sikkert. Det får vi fyrst vita når ei eventuell uavhengig gransking er over. Men spør du meg, kjenner eg meg nokså trygg på at det var Assad og russarane som stod attom. For vi veit at Assad har nytta gass før, at dette er prova og at han tek i bruk absolutt alt for å vinna krigen. Med Assad er det aldri eit spørsmål om moral og etikk.

– Men han har alt vunne krigen?

– Ja, det har han, og det har vore klårt lenge, til dømes lenge før 4. april 2017. Men då nytta han gass i eit åtak mot Khan Sheikhoun nordvest i Syria. Prova for at det var Assad som stod bak gassåtaket, er heilt klåre. Dimed gjev det ikkje meining å seia at sidan krigen er vunnen, kan det ikkje vera Assad. Dessutan: Assad har før nytta både klorgass og nervegassen sarin utan å ha vorte straffa for det. Kvifor skulle han då slutta med det?

– Kanskje av di gass ikkje er så effektivt når motstandarane har gassmasker?

– Nei, gass er ikkje eit særmerkt presist taktisk våpen, det er sant. Men det er overlege godt når ein vil spreia terror og angst, og Assad vil spreia terror og angst. Vi må hugsa på at Assad-regimet er noko av det mest mordariske og groteske som finst på jordoverflata. Lenge før krigen drap dei titusenvis av menneske. Men ja, han har vunne krigen, men det står att å avslutta han og rydda bort all motstand. Og om gass gjer at han får avslutta krigen før, ja, så tek han i bruk gass.

– Så du avviser at opprørarane står attom gassen?

– Nei, det kan vera at dei ville provosera fram ein vestleg respons. Men eg ser ikkje på det som truleg, for så langt i krigen finst det ingen prov for at opprørarane har teke i bruk gass, medan det finst ei rekkje prov for at Assad-regimet har prøvd å fabrikkera prov om at opprørarane er dei som har nytta gass.

– Eg forstår ikkje heilt denne responsen frå USA og Nato. Kvifor senda av garde rakettar mot anlegg som er tome for folk av di dei sjølve har varsla russarane og dimed Assad om at åtaket kjem?

– Eg er heilt samd. Nato-responsen er latterleg, særleg sett i lys av at USA har sagt at dei vil trekkja seg heilt ut og er heilt tydelege på at dette var ei eingongshending. Kva slags signal er det til Assad, Russland og Iran? Ja, at dei kan gå i skjul nokre få timar, for så å kunna halda fram nett som før. Og denne påstanden om at dei «tok ut» teknologi og produksjonskapasitet, er om mogleg endå meir våsete. Om du vil ha klorgass, treng du berre klor. Klor kan Assad finna i næraste basseng i Damaskus. Kva dette åtaket skulle føra til, anar ikkje eg. Assad står no med hæren i Douma og har tilnærma full kontroll. Difor har han sleppt inn journalistar, ja, så godt som alle slepper inn, men enno har han ikkje sleppt inn uavhengige inspektørar som kunne finna ut kven som stod bak gassåtaket.

– No når krigen ser ut til å vera over og Iran i røynda har nær full kontroll i Syria, kva vert Israels respons?

– Det er det store spørsmålet. Vi veit at Iran no byggjer opp uavhengig militær kapasitet i Syria og i røynda då vert ein grensestat mot Israel. Israel på si side kan ikkje akseptera at Iran byggjer opp militære installasjonar i Syria. Strategisk var Israels nylege luftåtak mot den militære flyplassen i Homs dimed langt meir viktig enn Natos åtak sist veke. Syria-krigen har vore fleire krigar i krigen. Vi har hatt den felles kampen mot IS, vi har hatt ein kamp mellom USA og Russland om kontrollen over Midtausten, og vi har hatt kampen mellom Iran og Israel. Den siste kampen kjem ikkje til å verta avslutta med det fyrste. Iran vil vera i Syria. Israel kan ikkje akseptera det. Og der står vi.