Jon Hustad

jon@dagogtid.no

Denne veka la EU-kommisjonen fram langtidsbudsjettet som skal gjelda frå 2021 og sju år framover. Om vi held Storbritannia utanfor, legg kommisjonen under Jean-Claude Juncker opp til ein vekst i utgiftene på 8 prosent til 1135 milliardar euro. Det vert likevel ikkje meir enn 1,1 prosent av forventa verdiskaping (BNP) i EU.

Paal Frisvold har vore leiar for Europarørsla, og han har arbeidd inn mot EU i 20 år i Brussel.

– Er 8 prosent vekst realistisk når EU-landa framleis må betala ned på skulda etter finanskrisa?

– Vel, budsjettet er langt under det felles tysk-franske framlegget og mykje mindre enn det EU-parlamentet vil ha. Men greia er at dette budsjettet er heilt ulikt tidlegare budsjett, og det av fleire grunnar. Den fremste endringa er at ein tek inn inntektskjelder som før har vore utanfor budsjettet. Det gjer dei på særleg to område: Dei vil ha tak i pengar frå klimakvotane. Inntektene frå desse har fram til no gått rett i statskassa i einskildlanda. Det andre er at kommisjonen no òg vil ha toll som vert betalt ved passering av EUs yttergrense. Tollen har fram til no hamna hjå medlemane. Ein treng ikkje vera spåmann får å sjå at dette kjem til å provosera medlemslanda kraftig. På den andre sida er det EU som handhevar desse områda, og dimed er det ein viss logikk i at kommisjonen òg vil ha inntektene.

– I tillegg vil dei leggja om reglane for regionalstønad?

– Ja, og her byrjar det å verta særs problematisk, eg vil vel seia at framlegget her minner litt om det kommunistlanda held på med. Men det handlar altså om leiaren i Ungarn, Viktor Orbán. Han har nytta 23 millionar euro til annonsar i ungarsk presse, og i desse har han svartmåla EU, særleg på immigrasjonsområdet, men òg på ei rekkje andre område. EUs kommunikasjonsbudsjett er på 22 millionar, altså mindre. No vil kommisjonen at utbetaling av støtte skal baserast på prinsipp som gjer at ein vert økonomisk straffa om ein held på slik som Orbán gjer. Dette luktar utpressing. Ein kan forstå at kommisjonen vil gjera dette; det er noko underleg over den svartmålinga når vi veit at EU-støtta til Ungarn utgjer mellom 6 og 8 prosent av ungarsk BNP. Her kjem nok kommisjonen til å møta massiv motstand frå Aust-Europa.

– Og det luktar vel litt Juncker òg av dette. Er han rett mann til å få budsjettet gjennom?

– Nei, men det skal han ikkje, om vi skal tru han sjølv. Han seier gudskjelov at han vil gå av i 2019. Det er den personen som tek over for han, som får hovudansvaret. Dette er ein langdryg prosess, og EU-parlamentet har endeleg vedtaksrett, så her er det berre å smørja seg med tolmod.

– Kven skal få meir pengar?

– Det er tre prioriterte felt: vern av yttergrensene, ungdom og forsking. Grensestyrken skal opp frå 1200 mann til 10.000. Det kostar pengar. Forskingsprogrammet Horizon Europe, som dei no skal kalla det, går frå 70 milliardar euro til 100 milliardar, i tillegg kjem altså støtte til ungdom.

– Men dette er vel fornuftig? EU heng etter på alle desse tre områda?

– Det har du heilt rett i. EU har vorte tildelt ei rekkje nye oppgåver, då må dei òg ha pengar til desse. Alle klagar til dømes over landbrukspolitikken, men kommisjonen prøver faktisk å gjera noko. Gjennom rasjonalisering vil dei no redusera landbruksbudsjettet med 5–10 prosent. Dei to store pottane er regionalstøtta og landbruksstøtta. Båe delar vil dei no rasjonalisera.

– Kvar hamnar Noreg i dette?

– Førre gong vi tinga om medlemskontingenten, kom Tyskland med eit framlegg om at for kvar krone vi betalte inn, skulle medlemslanda få redusert kontingenten sin tilsvarande. Her er det rett nok ikkje nokon fasit. Sveits er ein mykje større økonomi enn Noreg, men vi betaler meir enn dei. Og så er Storbritannia den store jokeren. EU-budsjettet taper i utgangspunktet mellom 8 og 10 milliardar euro på at britane går ut, men det ingen snakkar om, er at britane som no etter det meste å døma vil vera med i tollunionen, må betala for dette. Britane vert nok nytta til å saldera nokså mykje her.