Eva Aalberg Undheim

eva@dagogtid.no

Finnmark har halde folkerøysting om samanslåinga med Troms og resultatet vart eit rungande nei frå 87 prosent og ei valdeltaking på 58 prosent. I 14 av 19 kommunar røysta over 90 prosent nei. Helga Pedersen, tidlegare nestleiar i Ap, ventar at stortingsfleirtalet no lyttar på finnmarkingane og snur.

– Synest du generelt at folkerøystingar skal få overstyre stortingsfleirtalet?

– Slik denne prosessen har vore lagt opp, der regjeringa ikkje har greidd å kome opp med eit einaste godt argument for kvifor Troms og Finnmark skal slå seg saman, eller kvifor storfylket Viken skal etablerast for den saks skuld, synest eg det er rett og rimeleg å spørje folket om råd. Det er folket som skal leve med dei politiske vedtaka i kvardagen.

– Både KrF og regjeringa har sagt at folkerøystinga ikkje får betydning. Var ho eigentleg vits i?

– Ja, det meiner eg. Dersom KrF vel å stille seg bak den distriktsfiendtlege lina til regjeringa, skal dei i alle fall vite at dei ikkje har folket i Finnmark med seg.

– Kvifor synte ikkje finnmarkingane motstanden tidlegare og haldt folkerøysting før tvangssamanslåinga vart vedteken av Stortinget?

– Motstanden har vore der heile tida, og har kome til uttrykk, til dømes ved at eit monaleg fleirtal i Finnmark røysta på parti som var imot fylkessamanslåinga ved stortingsvalet i haust. Regjeringspartiet Høgre fekk jo ikkje inn distriktsmandat frå Finnmark ved valet. Frank Bakke Jensen kom inn via utjamningsmandat, ikkje via røystene til finnmarkingane. Ei rekkje målingar både i Finnmark og i Troms, har òg synt eit stort fleirtal imot samanslåinga. Finnmarkingane har sagt frå, men ikkje vorte lytta til. No har dei nok ein gong stadfesta at tvangssamanslåinga ikkje har tilslutning eller legitimitet blant dei som vert råka av vedtaket.

– Kva er hovudgrunnen til å seie nei?

– Det handlar for det fyrste om avstandar. Finnmark er alt like stort som Danmark, og korleis i alle dagar skal ting fungere betre enn i dag med eit fylke som vert endå større? Det klarer eg ikkje forstå. Det er openbert at det er folk som ikkje bur her som synest det er ein god idé. I forlenginga av det igjen, handlar det om demokrati. Ei samanslåing betyr lenger reiseveg til politiske møte, lenger å reise på møte i idrettskrinsen, lenger å reise på møte i fagrørsla. Kvardagsdemokratiet vert meir krevjande. Finnmarkingane kjem ikkje lenger til å ha styringa med eige fylke. Vi kjem til å utgjere ein tredjedel av befolkninga i den nye regionen og vere i mindretal.

– Eit føremål med samanslåinga er at større regionar skal kunne ta over fleire statlege oppgåver og meir ressursar og makt. Det kan vere det endar positivt.

– Eg er grunnleggjande sett ein optimist, men eg er òg ein realist, og så langt har fasiten vore at det vert færre oppgåver til den nye regionale nivået, i og med at tannhelsetenestene skal vekk frå det regionale nivået. Regjeringa har og endra kostnadsnøkkelen i inntektssystemet slik at særleg Troms, men òg Nordland og Finnmark har tapt store beløp. Så vi går inn i ein region med dårlegare økonomi enn før. I tillegg er det kutta i næringsutviklingsmidlar til fylkeskommunen, som er blant dei viktigaste verkemidlane for å leggje til rette for nye arbeidsplassar.

– Kva no for nei-folket?

–?No er det resultatet av folkerøystinga som er viktig. Eg ventar at Høgre, Frp, Venstre og KrF snur. Om dei ikkje gjer det, må dei finne ei betre forklaring på kvifor Troms og Finnmark skal slå seg saman enn at dei som stortingsfleirtal har bestemt det. Dei burde støtte opp om demokratiet og ikkje plage befolkninga berre for å syne at det er dei som har fleirtal og bestemmer.

– Er det for seint for Ap å reversere ei samanslåing dersom de får fleirtal i 2021?

– Eg håpar dette vert ei av sakene der Ap ikkje treng å rydde opp, men at Krf no tek ansvar og syter for at resultatet vert i tråd med det folket ønskjer.

– Men kjem Ap til å rydde opp om ikkje?

– Personleg har eg sterke meiningar, men eg er ikkje den rette personen til å svare. Eg har ikkje tenkt så langt heller. Det viktige er å stoppe no, for det vil vere heilt vanvittig å bruke mange titals millionar kroner på ei samanslåing og så kanskje gjere om på det med eit anna stortingsfleirtal om to år. Det enklaste, mest effektive, mest demokratiske og mest økonomiske er å stoppe no.