Seier Europa må bidra meir
Dei europeiske landa må bidra med meir pengar og ta imot fleire kvoteflyktningar, for å løyse situasjonen på grensa mellom Tyrkia og Hellas, meiner migrasjonsforskar Thomas Gammeltoft-Hansen.
Moria-leiren på Lesvos er bygd for eit par tusen personar. No husar han over 20.000.
Foto: Elias Marcou / Reuters / NTB scanpix
Samtalen
Thomas Gammeltoft-Hansen
Migrasjonsforskar og professor ved Universitetet i København
Aktuell
Situasjonen på grensa mellom Hellas og Tyrkia
Samtalen
Thomas Gammeltoft-Hansen
Migrasjonsforskar og professor ved Universitetet i København
Aktuell
Situasjonen på grensa mellom Hellas og Tyrkia
eva@dagogtid.no
Fleire tusen flyktningar og migrantar var på veg frå Tyrkia mot grensa til Hellas og Bulgaria. Hellas tok i bruk tåregass for å stoppe dei. Tyrkias president Recep Tayyip Erdogan drog til Brussel og fekk EU-leiarane med på å diskutere EU-Tyrkia-avtalen frå 2016, og Tysklands forbundskanslar Angela Merkel opna for å løyve nye milliardar frå EU. Så kom koronaviruset til Europa, og det vart stille om situasjonen.
Thomas Gammeltoft-Hansen er migrasjonsforskar og professor ved Universitetet i København og følgjer utviklinga på grensa mellom Hellas og Tyrkia.
– Forhandlingane det no er opna for, er slik eg ser det, eit uttrykk for at Erdogans strategi fungerte. Tyrkia har lenge kravd å reforhandle avtalane med EU, og no har han fått til møte.
– Korleis er situasjonen på grensa, kjem det stadig nye flyktningar og migrantar mot Europa?
– EU prøver å gå meir hardhendt til verks for å sperre grensene. Det kan dei gjere ved landegrensene, men dei klarar ikkje hindre at det kjem folk sjøvegen. Etter det eg veit, har det inntil vidare halde fram å kome folk til øyane. Hellas har òg bede om hjelp, men juridisk er situasjonen vanskeleg når landet samstundes har suspendert asylretten og dermed rokka ved rettsgrunnlaget. Difor er det eit ope spørsmål om dei andre landa kjem til å vilje stille med personell.
– Førre veke vart det meldt om fleire åtak på migrantar og flyktningar på øyane i Egearhavet. Er situasjonen like spent i dag?
– Eg veit ikkje om det er meir spent no enn då, men det har kome fleire rapportar om overgrep og hardhende grep mot migrantar, ikkje minst i Moria-leiren på Lesvos. Der er folk òg i ein absurd situasjon. Leiren er bygd for å huse 2300 personar, men har for tida over 20.000. 1300 personar må dele på ei vasskran, og det finst eitt toalett per 200 personar. Og den neste store utfordringa vert koronaviruset. Det seier seg sjølv at det er heilt umogleg å følgje opp handvask og reglar for smittevern ein slik stad.
– Ja, kva skjer når koronaviruset når flyktning- og migrantleirane i Hellas?
– Smitten kjem til å spreie seg svært fort, og mange kjem til å vere lite motstandsdyktige. Det gjeld ikkje berre eldre folk. Mange av flyktningane har svekt immunforsvar frå før, av dårleg ernæring og sjukdom. I tillegg er det svært avgrensa med legeassistanse i Moria. Legar utan grenser er til stades, men sjølv dei har måtta stengje fordi situasjonen har vore så spent. Forholda er kritikkverdige under vanlege tilhøve, og det er endå verre når vi står overfor ein slik stor helserisiko. Folk må fortast mogleg ut derifrå.
– Kva vert gjort for å betre tilhøva?
– Eg har ikkje høyrt om noko. Framleis har det ikkje vorte stadfesta smittetilfelle i leirane, men det er heller ikkje nokon som testar, så vidt eg veit.
– Er forholda like ille i leirar i Tyrkia og Libya?
– Grunnen til at presset mot EUs grenser aukar igjen, er nett at det ikkje har skjedd markante endringar i nærområda eller i forholda for flyktningane i Tyrkia, Libya, Egypt og Jordan. Det er ingen som har gjort mykje for å skape konkrete endringar heller.
– Så Erdogan har rett når han seier at EU ikkje har oppfylt sin del av avtalen frå 2016?
– Ja, det må ein seie. Tyrkia fekk lovnader om mykje pengar for å stoppe flyktningane frå å reise til Europa. Dei har fått ein vesentleg del, men ikkje alt. Dei har heller ikkje fått den avlastinga av kvoteflyktningar dei vart lova. I tillegg var dei lova visumliberalisering og ny opptrapping av samtalane om mogleg EU-medlemskap, men begge delar gjekk i stå etter det feilslåtte kuppforslaget mot Erdogan i 2016. Det er vanskeleg å sjå at det skal gå å opne forhandlingane att no, og eg trur heller ikkje vi kjem til å sjå noko visumliberalisering slik situasjonen er i Tyrkia no. Men det som går, er å bidra med meir pengar og eit meir betydeleg kvoteprogram. I tillegg kan det vurderast om det finst utanrikspolitiske element som kan brukast i forhandlingane for å få avtalen tilbake på sporet att.
– Dei fleste europeiske land er i kriseberedskap som følgje av koronaviruset. Kva kan dei bidra med no?
– Fyrst og fremst må dei sikre at det ikkje bryt ut smitte i Moria-leiren. Skjer det, går det ut over dei som er i leiren, men det kjem òg til å få følgjer i resten av Europa. På lengre sikt trur eg òg fleire land må bidra meir med kvoteflyktningar. Det har kome fleire flyktningar til Tyrkia sidan 2016, og no kan det kome endå fleire som følgje av situasjonen i Idlib. Erdogan er svekt heime, så han treng å kunne kome tilbake til sine eigne og seie at det kjem ei form for avlasting, og ikkje berre i form av pengar.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
eva@dagogtid.no
Fleire tusen flyktningar og migrantar var på veg frå Tyrkia mot grensa til Hellas og Bulgaria. Hellas tok i bruk tåregass for å stoppe dei. Tyrkias president Recep Tayyip Erdogan drog til Brussel og fekk EU-leiarane med på å diskutere EU-Tyrkia-avtalen frå 2016, og Tysklands forbundskanslar Angela Merkel opna for å løyve nye milliardar frå EU. Så kom koronaviruset til Europa, og det vart stille om situasjonen.
Thomas Gammeltoft-Hansen er migrasjonsforskar og professor ved Universitetet i København og følgjer utviklinga på grensa mellom Hellas og Tyrkia.
– Forhandlingane det no er opna for, er slik eg ser det, eit uttrykk for at Erdogans strategi fungerte. Tyrkia har lenge kravd å reforhandle avtalane med EU, og no har han fått til møte.
– Korleis er situasjonen på grensa, kjem det stadig nye flyktningar og migrantar mot Europa?
– EU prøver å gå meir hardhendt til verks for å sperre grensene. Det kan dei gjere ved landegrensene, men dei klarar ikkje hindre at det kjem folk sjøvegen. Etter det eg veit, har det inntil vidare halde fram å kome folk til øyane. Hellas har òg bede om hjelp, men juridisk er situasjonen vanskeleg når landet samstundes har suspendert asylretten og dermed rokka ved rettsgrunnlaget. Difor er det eit ope spørsmål om dei andre landa kjem til å vilje stille med personell.
– Førre veke vart det meldt om fleire åtak på migrantar og flyktningar på øyane i Egearhavet. Er situasjonen like spent i dag?
– Eg veit ikkje om det er meir spent no enn då, men det har kome fleire rapportar om overgrep og hardhende grep mot migrantar, ikkje minst i Moria-leiren på Lesvos. Der er folk òg i ein absurd situasjon. Leiren er bygd for å huse 2300 personar, men har for tida over 20.000. 1300 personar må dele på ei vasskran, og det finst eitt toalett per 200 personar. Og den neste store utfordringa vert koronaviruset. Det seier seg sjølv at det er heilt umogleg å følgje opp handvask og reglar for smittevern ein slik stad.
– Ja, kva skjer når koronaviruset når flyktning- og migrantleirane i Hellas?
– Smitten kjem til å spreie seg svært fort, og mange kjem til å vere lite motstandsdyktige. Det gjeld ikkje berre eldre folk. Mange av flyktningane har svekt immunforsvar frå før, av dårleg ernæring og sjukdom. I tillegg er det svært avgrensa med legeassistanse i Moria. Legar utan grenser er til stades, men sjølv dei har måtta stengje fordi situasjonen har vore så spent. Forholda er kritikkverdige under vanlege tilhøve, og det er endå verre når vi står overfor ein slik stor helserisiko. Folk må fortast mogleg ut derifrå.
– Kva vert gjort for å betre tilhøva?
– Eg har ikkje høyrt om noko. Framleis har det ikkje vorte stadfesta smittetilfelle i leirane, men det er heller ikkje nokon som testar, så vidt eg veit.
– Er forholda like ille i leirar i Tyrkia og Libya?
– Grunnen til at presset mot EUs grenser aukar igjen, er nett at det ikkje har skjedd markante endringar i nærområda eller i forholda for flyktningane i Tyrkia, Libya, Egypt og Jordan. Det er ingen som har gjort mykje for å skape konkrete endringar heller.
– Så Erdogan har rett når han seier at EU ikkje har oppfylt sin del av avtalen frå 2016?
– Ja, det må ein seie. Tyrkia fekk lovnader om mykje pengar for å stoppe flyktningane frå å reise til Europa. Dei har fått ein vesentleg del, men ikkje alt. Dei har heller ikkje fått den avlastinga av kvoteflyktningar dei vart lova. I tillegg var dei lova visumliberalisering og ny opptrapping av samtalane om mogleg EU-medlemskap, men begge delar gjekk i stå etter det feilslåtte kuppforslaget mot Erdogan i 2016. Det er vanskeleg å sjå at det skal gå å opne forhandlingane att no, og eg trur heller ikkje vi kjem til å sjå noko visumliberalisering slik situasjonen er i Tyrkia no. Men det som går, er å bidra med meir pengar og eit meir betydeleg kvoteprogram. I tillegg kan det vurderast om det finst utanrikspolitiske element som kan brukast i forhandlingane for å få avtalen tilbake på sporet att.
– Dei fleste europeiske land er i kriseberedskap som følgje av koronaviruset. Kva kan dei bidra med no?
– Fyrst og fremst må dei sikre at det ikkje bryt ut smitte i Moria-leiren. Skjer det, går det ut over dei som er i leiren, men det kjem òg til å få følgjer i resten av Europa. På lengre sikt trur eg òg fleire land må bidra meir med kvoteflyktningar. Det har kome fleire flyktningar til Tyrkia sidan 2016, og no kan det kome endå fleire som følgje av situasjonen i Idlib. Erdogan er svekt heime, så han treng å kunne kome tilbake til sine eigne og seie at det kjem ei form for avlasting, og ikkje berre i form av pengar.
Fleire artiklar
Jørgen Boassen har vorte kjend langt utanfor Grønlands grenser etter at han viste Donald Trump jr. omkring i Nuuk.
Foto: Christiane Jordheim Larsen
Alle auge på Grønland
NUUK, GRØNLAND: 2025 starta med vaksenopplæring om Grønlands geopolitiske betyding. Saman med store delar av den vestlege pressa har eg følgt spora etter Donald Trump jr. i hovudstaden Nuuk.
Afghanarane som spelar i filmen til Raha Amirfazli og Alireza Ghasemi, har flykta frå Iran.
Foto frå filmen
Filmglede
Det er alltid kjekt å opne det nye året med mykje film.
Torje Hommedal Knausgård tek mastergrad i fransk ved Universitetet i Oslo. Lea Marie Krona gjer det same i tysk. Dei har få å sitje i kollokviegruppe med.
Foto: Sigurd Arnekleiv Bækkelund
Framandspråka forsvinn
Tilgangen på framandspråk er større enn nokon gong. Likevel er det stadig færre som vil studere dei.
Teikning: May Linn Clement
Forgard i nord
Kan USA kome til å ta over Grønland med makt?
Familien Nerdrum ved garden i Stavern.
Foto: Agnete Brun / NRK
Ikkje alt er politikk
Politiseringa av Nerdrum-familien er påfallande i lys av kor upolitisk Nerdrum eigentleg er.