Andreas Hompland

hompland@online.no

Då Nasjonalmuseet opna, hadde statsminister Støre frå Heming med ei gåve som går rett inn i det norske metaforsporet: ein plastskitupp til naudhjelp dersom skia brekker i ei trøblete løype. Treski, rimelegvis, for det er ein sentral del av den nostalgiske nasjonalkjensla: Magne Myrmos ettermæle er at han var siste verdsmeisteren på norske treski.

Støre bør ha sikra seg ein tilbakeleveringsavtale, som reiardøtrene Fredriksen, for han kan trenga reservetupp om han skal klara ein langtur i ulendt politisk terreng. Det er endå meir prekært etter at Vedum og Gjelsvik har brekt styringsstaven hans i snøfattige strøk rundt Kristiansand. («Hvor var du da Brå brakk staven?»)

REGJERINGA STREVAR med både glid og feste. Ho får ikkje styringstillegg – tvert imot. Regjeringspartia gjer det elendig på meiningsmålingane: Arbeidarpartiet skjemmest over at Høgre sig ifrå dei, og lekkasjen til SV og Raudt held fram.

Senterpartiet er tilbake som eit middels lite parti. Det var oppturen i fjor som var eksepsjonell, ikkje dagens nivå. Men ein må ikkje gløyma at Senterpartiets framgang la grunnlaget for Støre-regjeringa, for det var dei som flytta veljar­ar over midtstreken. Nå er partiet ramma av dei oppskrudde forventningars misnøye. Jordbruksoppgjeret var ei fjør i hatten, ikkje som ei allmenn vinnarsak, men ei nødvendig gåve til dei djupaste grasrøtene i partiet.

REGJERINGA MEINER at ho har hamna i eit ufortent uføre: korona, krig og kraftkrise er påført utanfrå. Men i politikken kan ein ikkje skulda på uflaks, få medkjensle og bli lønt for det. For uansett uheldige omstende kunne noko alltid ha vore gjort annleis. Til det svarer Støre at ein må ta avgjerder når dei må takast, med den informasjonen ein har der og då. Det er eit rimeleg resonnement, men det skaper ikkje glød.

Etterpåklokskap er opposisjonens privilegium. Høgre er gode til å sitta rimeleg stille i båten og pussa på det falske minnet om at alt var på stell i Solbergs siste, kaotiske og såre styringsår. Og til å sjå bort frå at det fleirtalet ho hadde bak seg, er endå meir motsetnadsfylt enn før.

INTERNT I REGJERINGA har det vore nokre «leie» saker, seier Støre. Det illustrerer at i ei koalisjonsregjering må partnarane lytta til kvarandre, og det må vera balanse mellom å gi, ta og få. Det er ei realistisk framstilling av å vera i tospann med Senterpartiet, men det demonstrerer ikkje styringskraft.

Det blir harde tider og mange utfordringar, og dei «må vi stå i», seier Støre. Men han trøystar seg med at regjeringa har fått gjennom alle viktige saker i Stortinget, og at kommune- og fylkesbataljane snart er parkerte.

ARBEIDARPARTIET LOVA betre fordeling og forbetring for folk flest, og omvelting i arbeidslivet med fleire sikre jobbar og ordna arbeidstilhøve. Hadia Tajik var sjølve eksponenten for satsinga, men så fall ho.

Dei kan lista opp kva som er gjennomført, under arbeid og utgreiing, men det slår ikkje gjennom «støyen» og ufrivillig profilerte saker. Veljarar som Arbeidarpartiet må halda på og vinna tilbake, tykkjer det luktar for mykje fjøs av regjeringa, at Støre har hamna i lomma på Vedum.

LO vil ha SV inn i regjering, og i Arbeidarpartiet angrar fleire på at forhandlarane i Hurdal ikkje stod mot då Senterpartiet ikkje ville ha SV med i regjeringsbasen. Det hadde vore lettare å manøvrera om Arbeidarpartiet var i midten. SV på si side er nøgd med at det gjekk som det gjekk; dei meiner i alle fall retorisk at dei får betre betalt ved å stå utanfor som første forhandlingspartnar enn ved å bli over­køyrde i regjering.

STØRE HADDE NOK sett for seg ei enklare reise som statsminister. Han vil ikkje kalla det «gøy», men jobben er «spennende og svært meningsfull», og «jeg gleder meg til fortsettelsen», sjølv om folk og regjering må døyva hårde tider framover.

Som stats- og utanriksminister har Støre fått noko presteaktig over seg på internasjonale scener og då regnbogen blei svart. Med innleving og empati manar han til trøyst i fellesskapet. Det gir respekt, men ikkje veljarar. Han held hjarta varmt, men strir med å halda hovudet kaldt i alle kalamitetane han møter som regjeringssjef.

BYRÅSJEFEN PEIKAR på at det etter gode år med romslege budsjett har vakse fram ei forventning om at offentlege avgifter er ein variabel når marknadsprisar svingar. Slike vilkår kan ikkje Forvaltninga arbeida under.

Finansdepartementets talsmann, Trygve Slagsvold Vedum, svarer at det er renta som tel mest, og i det har han full støtte frå NHO. Alt som gjerast kan, må gjerast for å hindra at renta stig meir enn frykta, for det vil ramma bedrifter og folk flest hardast.

Senterpartitalsmannen Geir Pollestad lar aldri vera å ty til sitt faste talepunkt: «Me må sjå på heilheden.» Men i urolege tider er det ikkje omsut for heilskapen som plagar folk ved pumpene, i matvarebutikken og når dei får straumrekning og rentebrev frå banken.

REGJERINGA KAN HA HATT uflaks og personalproblem, gjort uheldige manøvrar, tatt tvilsame grep eller levert for lite, for seint. Men det folk flest fryktar mest, er dyrtid med stigande prisar og høgare renter. Bill Clinton sa det slik: «It’s economy, stupid». Og dei som har styringsansvar i slike tider, får skulda, om det er fortent eller ikkje.

Andreas Hompland
er sosiolog og skribent.