Vêret er lunefullt denne vinteren. Temperaturen kan falle til minus ti eller minus tolv, for så å gå opp til null att. I slikt vêr må du anten late varmen stå på og vere budd på å betale for den brukte gassen, eller slå av varmtvasstanken, tappe ut vatnet frå røyr og radiatorar, og så stengje huset til våren kjem.

Naboen Tolik

Den eldste sonen vår ringde meg same kvelden og fortalde at han var smitta av koronaviruset. For å vere på den sikre sida valde eg å ikkje vende attende til Kiev for tidleg. Vindauget på mitt «landsens» kontor har utsikt til gardsplassen til naboen. Kvar dag, fleire gonger om dagen, går den pensjonerte naboen min, Tolik, til porten for å røyke. Han liker å seie hei til landsbyfolka som går forbi på gata. Nokre stoggar eit par minutt for å slå av ein prat. Han går aldri lenger enn til porten – dei verkande beina hans tillèt ikkje det.

Av og til går eg og pratar med han over gjerdet. I går, medan vi stod der og snakka, kom ein kar som bur nedst i gata vår, forbi.

– Godt nytt! var den forretningsmessige helsinga hans.

– No kan vi bere jaktriflene våre utan etui. Lova er godkjend på grunn av det militære trugsmålet.

– Eg skulle ønskje eg hadde eit luftgevær, sa Tolik med drøymande mine.

– Eg skulle brukt det til å skremme laushundane vekk. Dei bråkar så fælt.

Tolik har tre hundegardar på gardsplassen sin. To for deira eigne hundar, Dolka og Baloo, og ein til Pirat, den brunraude hunden til naboen, som døydde for to år sidan. Tolik og kona tok hunden til seg da eigaren døydde, men framleis spring han kvar dag til det gamle huset sitt for å vakte det og kjem berre attende til Tolik for å få mat og tak over hovudet om natta.

– Dei melder ingen ting om Porosjenko, var avskilsreplikken til Tolik da han stumpa sneipen mot det grøne metallgjerdet, lena seg tungt på stokken og gav seg langsamt i veg mot inngangsdøra.

Porosjenko på frifot

Faktum er at Porosjenko knapt vert nemnd i nyhendesendingane på dei viktigaste TV-kanalane i landet, og det overraskar meg ikkje. Det vil ikkje seie at dei ikkje tenkjer på han på presidentkontoret. Heller tvert om. Han vende attende til Ukraina førre veke for å bli leiar for ein samla opposisjon – i det minste var det dette han sjølv såg for seg.

Men slik presidentkontoret ser det, kom han for å gå i fengsel, med von om å sleppe fri mot ein kausjon på 1 milliard hryvnias (37 millionar dollar). Det tok domaren tre dagar å sleppe Petro Porosjenko fri, utan noko krav om kausjon. Likevel vart passet teke frå han, og han fekk forbod mot å reise utanfor Kiev-regionen.

Dette var slett ikkje det presidentkontoret hadde venta seg, og forklarer truleg kvifor politiske ekspertar no kommenterer det faktumet at president Zelenskyj er på utkik etter ein ny statsadvokat og eit nytt lag av etterforskarar som skal gjere det råd å freiste ein gong til å få sett den femte presidenten bak lås og slå.

Petro Porosjenko makta ikkje å samle den spreidde opposisjonen om seg, og vil truleg aldri klare det. Leiarane eller framståande politikarar i andre opposisjonsparti møtte ikkje eingong opp på flyplassen da han kom, som eit teikn på støtte i dei vanskane han har med Volodymyr Zelenskyj. Men tilhengjarar av partiet hans kom frå alle kantar av Ukraina utan frykt for politiet, som hadde ordre frå styresmaktene om å hindre bussane deira i å nå fram til hovudstaden.

På liknande vis freista politiet for åtte år sidan, etter instruksjon frå Kiev, å stogge bussar med folk på veg til Maidan. Den gongen var handlingane til styresmaktene grøvre og meir aggressive – dei punkterte dekka på bussane, banka opp og arresterte aktivistar og fabrikkerte kriminalsaker mot dei. Vi såg ikkje noko tilsvarande denne gongen.

– Ein borgarkrig

Russiske politikarar hevdar stadig vekk at Ukraina er midt i ein borgarkrig, ikkje ein krig med Den russiske føderasjonen. Om det er noko slag borgarkrig i Ukraina, er det mest truleg ein krig mellom den noverande presidenten og den førre. Slike krigar har vorte som ein tradisjon for ukrainske politikarar. Forskjellen er berre at no går den politiske «borgarkrigen» føre seg med russiske førebuingar til ein verkeleg krig mot Ukraina som bakteppe.

Og sjølv om det verkar som Ukraina bur seg på mogleg russisk aggresjon, ser det stundom ut til at krigen mot Petro Porosjenko er viktigast for den sitjande presidenten. Petro Porosjenko oppmoda alle politiske krefter til å sameinast mot den russiske aggresjonen. Men det verkar ikkje som han har fått positive svar i det heile teke.

Korkje Julija Timosjenko eller Arsenij Jatsenjuk ønskjer å styrke den alt sterke posisjonen til Petro Porosjenkos politiske parti, Europeisk solidaritet. Nyleg har Europeisk solidaritet vunne innpå Volodymyr Zelenskyjs Folkets tenar i meiningsmålingar – og av og til gått forbi det. Dette skaper sjølvsagt uro på presidentkontoret.

I min landsby, slik det truleg er i andre landsbyar òg, kjeftar dei lokale innbyggjarane på den sitjande regjeringa og held stilt om dei førre styresmaktene. I landsbyen er det ingen som diskuterer krigen mellom den sjette presidenten og den femte, men folk er høglydt kritiske til haldninga Tyskland har til Ukraina.

Antityske kjensler vaks monaleg etter at mange ukrainske politikarar kritiserte Tyskland for å nekte å gje våpen til Ukraina. Det vart ikkje betre da tyskarane til og med forbaud Estland å overføre haubitsar kjøpte i Tyskland til den ukrainske hæren.

Papirmangel

Da eg sat i sjølvvalt isolat frå familien min i eit hus mellom Kiev og Zjytomyr, drog forleggjaren min, Aleksandr Krasovitskyj, til Odessa og vart sjuk. Krasovitskyj eig eit av Ukrainas største forlagshus, Folio, og er den som gjev ut ukrainske utgåver av bøkene til Jo Nesbø og Erlend Loe. Ein test synte at han var koronasmitta. Ei diger bølgje av omikron skyl no over heile Ukraina.

Aleksandr sit fast i eit hotell i Odessa medan han ventar på å bli frisk. Han freistar å nytte tida til å løyse fleire produksjonsproblem på mobiltelefonen sin, det viktigaste er den akutte mangelen på papir som nett no lammar den ukrainske forlagsbransjen.

I røynda er det slik at dei «tusen covid-hryvnia» som kvar covid-19-vaksinert kan få frå staten, bokstavleg talt har redda ukrainske forlag frå samanbrot. Ukrainarar kunne bruke pengane til nettkjøp av eit svært avgrensa utval varer, og bøker var til all lykke på lista. Så ukrainarane har kjøpt bøker med ikkje så lite entusiasme, det er berre det at forlaga no har gått lens for bøker.

Å trykkje nye opplag er problematisk, ettersom prisen på papir har auka med 200 prosent. Men ikkje eingong til den høge prisen er det papir å få på marknaden. Finske papirfabrikkar, som i hovudsak forsynte ukrainske forleggjarar, har lagt om til produksjon av kommersiell emballasje. Dette er forståeleg, for det er ikkje mange år sidan økonomar spådde nedgang i etterspurnaden etter papir til bøker i samband med den aukande populariteten til e-bøker.

Det er berre to papirfabrikkar i Ukraina. Dei kan produsere opptil 5000 tonn papir, men ukrainske forlagshus treng 60.000 tonn. Likevel, ukrainske forlag har aldri vore storspelarar på den internasjonale papirmarknaden på grunn av den konstante krisa i den ukrainske bokmarknaden.

Forlagshuset Folio har eige trykkjeri. Det ligg i den vesle byen Dergatsji, mellom byen Kharkov og den russisk-ukrainske grensa, berre 25 kilometer frå Russland. Sjølv om Aleksandr klarer å finne nok papir, er i stand til å betale den høge prisen og får papiret fram til trykkjeriet, er det ingen garanti for at trykkjeriet og papiret ikkje vert tekne av russiske troppar.

Ukraina og Taiwan

Ja, ordet «garanti» har blitt svært populært for tida. Russland krev skriftlege garantiar frå USA for at Ukraina ikkje vil bli innlemma i Nato. Russland har bede USA om skriftleg svar på kravet deira om at Ukraina skal halde fram som ein del av russisk interessesfære. Russland nektar å gje garantiar om ikkje-aggresjon mot Ukraina, og Kina nektar å gje garantiar om ikkje-aggresjon mot Taiwan.

Av ein eller annan grunn ser det for meg ut som desse to kriseområda på verdskartet – Ukraina og Taiwan – er knytte til kvarandre. I begge områda er det «tidlegare herrar» som gjer krav på uavhengige land dei tidlegare kontrollerte. I begge tilfella er USA på parti med dei uavhengige landa. Bloomberg opplyste nyleg at Xi Jinping har bede president Putin om ikkje å gå til åtak på Ukraina før etter Beijing-OL. Dette tyder på at det heller ikkje vert noko åtak på Taiwan før etter OL. Men kva vil hende etter dei olympiske leikane? «Synkronsymjing» for hærane til Russland og Kina i andre land?

Denne kvelden, etter at han hadde stumpa sigaretten, erklærte den pensjonerte naboen Tolik at det ikkje vil bli nokon krig.

– Korleis veit du det, spurde eg.

– Han er redd. På TV viser dei kvar dag fly med våpen som kjem til Kiev frå England og Amerika, forklarte han.

– Tvert imot! Det kan få han til å angripe tidlegare. Slik at USA og Storbritannia får mindre tid til å forsyne Ukraina med våpen, sa eg.

Naboen min krangla ikkje med meg. I staden inviterte han meg heim til seg på kaffi. Eg avslo høfleg. Eg drikk ikkje kaffi om kvelden, for eg ønskjer å sove godt.

Før eg gjekk til sengs, ringde eg sonen min, og han sa at han kjende seg betre. Så ringde eg forleggjarvenen min i Odessa og spurde korleis det gjekk med papiret.

– Eg fann eit par tonn, sa han fornøgd.

– Dei skal snart vere i trykkjeriet. Eg har fire band av Ibsen liggjande klare til trykking der. Eg vil ha dei ferdige i februar.

Alt blir bra

Eg hadde lyst til å spørje han om han trudde han rakk å trykkje Ibsen før Beijing-OL var over? Men eg spurde ikkje. Røysta hans var verkeleg altfor gladlyndt for ein mann med korona. Og kvifor spørje? Om han fekk papiret, skulle han ha tid til å trykkje bøkene før 20. februar. Om han kunne hente dei frå trykkjeriet tidsnok, er ei anna sak. Men det er for tidleg å seie noko sikkert.

Nett no går livet som vanleg. President Zelenskyj opna nettopp ei ny bru over Dnipro-elva i industribyen Zaporizjzja. Min gode ven poeten og psykiateren Boris Korsunsky er nominert til Tara Sjevtsjenko-prisen i litteratur. Resultatet blir kunngjort 9. mars. Guvernøren i Odessa, Sergej Grinevetskij, og leiaren for Det ukrainske nasjonale romsenteret, Volodymyr Prisjatsnij, har saman opplyst at dei har valt eit stykke land på grensa til Odessa- og Mykolajiv-regionane for å byggje eit romsenter.

Det er mykje å sjå fram til, og mykje som gjer det rimeleg å tru at Ukraina har ei lys framtid. Når det gjeld romfart, er Ukraina stolt over at grunnleggjaren av sovjetisk romfartsvitskap, Sergej Korolev, var fødd i Ukraina. Og ikkje nok med det, han vart fødd i Zjytomyr, ein by mindre enn 70 kilometer frå heimlandsbyen min.

Andrej Kurkov

Omsett av Lasse H. Takle