Fram til no har lakseoppdrett vore avhengig av skjergard og fjordar som skjermar merdane for dei verkeleg store kreftene i havet. Her har Noreg hatt ein stor konkurransefordel på grunn av den oppskorne kysten. Men dersom store havmerdar viser seg å fungere, kan det endre spelereglane for heile næringa. I så fall kan enorme sjøareal i til dømes det nordlege Stillehavet bli attraktive stader å drive lakseoppdrett, område som ligg nær store marknader i Asia og Nord-Amerika. Offshoremerdar treng berre ein høveleg sjøtemperatur og nok straum for å fungere.

Kinesisk havmerd

I Kina har fleire investorar tenkt i slike banar alt. I mai i år leverte Wuchang-verftet i Qingdao i Kina ein havmerd til eit kinesisk selskap som vil satse på lakseoppdrett i Gulehavet. Den første smolten er allereie sett ut, skreiv bransjenettstaden Undercurrent News 1. oktober. Bileta tyder på at anlegget liknar mykje på den første havmerden til SalMar, og det er kanskje ikkje tilfeldig: Det var det same verftet som bygde merden for SalMar òg.

Dette kan vere starten på ei kinesisk storsatsing som kan skake heile laksemarknaden. Ei rekkje offshoremerdar er under bygging i Kina, og også staten har engasjert seg. Havmerden til SalMar er ei viktig årsak til interessa, meiner Carol Shang, marknadssjef i ingeniørfirmaet De Maas, som har fått mange av oppdraga. «Eg trur kinesiske styresmakter såg SalMars merd og tenkte: «Kvifor gjer ikkje vi det der?», sa Chang nyleg til Undercurrent News, og føydde til: «Når den kinesiske regjeringa ønskjer å gjere noko, gjer ho det på alvor».

Truga med utflagging

Også norske oppdrettarar har tenkt høgt om å satse til havs i kinesiske farvatn. I 2016 var Inge Berg, eineeigar av selskapet Nordlaks, misnøgd med at det tok så lang tid å få klarsignal for havfarmane sine i Noreg. Berg sa da til Dagens Næringsliv at han kanskje måtte flytte prosjektet sitt til Kina. «Det er ikke aktuelt for Nordlaks akkurat nå, men det kan bli konsekvensen på sikt dersom vi ikke får lov å investere i Norge», sa Berg.

Om offshoremerdar viser seg å vere vellukka, kan fort denne ideen bli aktuell att for norske lakseselskap som vil ekspandere utan å betale dyrt for konsesjonar i Noreg. I så fall kan den statlege fødselshjelpa til havanlegga til Salmar og NordLaks bli eit steg på vegen mot ei utflagging av laksenæringa.

Statssekretær Roy Angelvik fryktar ikkje at dette skal bli utfallet.

– Det blir berre spekulasjon. Du skal ikkje undervurdere kompetansen i norsk havbruksnæring og verdien av den fantastiske kysten vår. Eg er ikkje uroa over dette i det heile, seier Angelvik.