Maten skal vere medisinen din, og medisinen skal vere maten din, har nokon sagt. Difor vert eg opprørt kvar gong eg les om stoda på mange sjukeheimar her i landet. Sist var det ei historie om at dei stakkars gamlingane hadde eit kostøre på 50 kroner dagen. Kva får ein for 50 kroner? Jo, middelmåtig brød med sveitt eller iskald gulost, og dei temmeleg tragiske sakene som iblant blir avbilda i media, såkalla fårikål som er berre nokre slintrer i brun saus, til dømes.

Er det takken for å byggje landet? Mat på institusjon burde vere delikat, næringsrik og freistande. I staden ser vi at mange sjukeheimsbuarar er underernærte, og det kjem sjølvsagt av – det trur no eg – at matstellet er for dårleg.

Ikkje har eg budd på sjukeheim, men eg veit nok om institusjonar til å konkludere med at avgjerder ofte blir tatt langt unna pasientane. Maten kjem gjerne frå eit sentralkjøken mange kilometer unna og blir frakta med bil til diverse mottakarar i regionen. Nylaga mat – det kan du berre gløyme.

Men har det berre med pengar å gjere? Kanskje ikkje. Problemet er strukturelt. Då eg var i Thailand i 2019, sat eg litt for lenge utandørs med datamaskina og jobba, og beina hovna opp i varmen. Særskilt venstrebeinet blei etter kvart på storleik med ein velvaksen tømmerstokk, så eg drog av garde til eit sjukehus som forsikringsselskapet mitt tilrådde.

Det var eit privat sjukehus der eg fekk eit drusteleg einerom og ei fullt utstyrt naboleilegheit attmed – med bad, kjøkkenkrok og soverom, som var meint for familien til pasienten. I Asia er det ofte vanleg at familien er til stades heile tida når ein person blir innlagd. Som sagt, ei materielt sett luksuriøs oppleving, sett bort frå det trasige med at ein bakterie eg ikkje vil vite namnet på, hadde tatt seg rette i kroppen min, heilt utan å bli invitert.

Infeksjonen blei så motarbeidd ved å dytte meg full av det som kunne sjå ut som Søraust-Asias samla produksjon av antibiotika, både gjennom intravenøse slangar og i pilleform.

Og så var det maten. Kvar dag kom ein uniformert vert inn på rommet og las opp dagens meny, som eg kunne velje frå. Fantastisk, tenkte eg. Tre rettar, alt laga på staden. Problemet var berre at legen, eller kven det no var som la meg inn, hadde sett meg på «mager kost». Sikkert fordi eg har nokre kilo for mykje, jo da, eg forstår det.

Men hadde eg bestilt eit slankeopphald? Langt ifrå. Eg ville bli frisk frå ein infeksjon, det ville ta ei vekes tid, og god og næringsrik mat ville gjort sitt til at helsa mi også hadde profittert på det. Maten kunne vore medisinen min, men då måltidet kom, var det lett å sjå at hurra, her skulle det slankast! Ikkje eit einaste gram feitt å oppdrive i nokon av rettane, og sidan det meste av smaken som kjent ligg nettopp i feittet, blei det ei miserabel oppleving.

Eg trudde sjølvsagt at det var mogleg å få maten min klassifisert på ein annan måte, men nei. Avgjerda var tatt, av nokon eg ikkje visste kven var, ingen andre visste heller kven det var, og det var kul umogleg å få noka endring på det.

Enden på visa blei at eg stakk av, til stor forskrekking frå personalet. Eg ringde min ven drosjesjåføren, som køyrde meg til stader der eg kunne meiske meg med thailandsk gatemat: kylling på spidd, kyllinglår, frityrsteikt fisk, skaldyr – alt som er digg! Dei neste dagane freista eg innbite å få endra det tøvete kosthaldsregimet, utan hell.

Er du pasient, har du tydelegvis inga makt over eigen situasjon, sjølv om du ligg på eit av dei dyraste private sjukehusa som er å oppdrive. Så ja, då drog eg berre inn til byen att.

Livet er for kort til å ete tørr og keisam mat. Det gjeld alle menneske. Og sjølvsagt alle som er pasientar her i landet òg, det trengst verkeleg eit enormt skippertak for å gi eldre og sjuke folk den maten dei fortener.

Skal vi få politikarane til å fatte omfanget av dette problemet, blir vi nok nøydde til å sende den triste pasientmaten til stortingskantina. Så kan dei folkevalde leve på den ei veke eller sju. Då blir det nok veg i vellinga!

Dagfinn Nordbø er
tekstforfattar og satirikar.