Nesten norsk snøggmat
Av potet er vi komne, til potet skal vi bli. For travle dagar er det ikkje noko gale med ferdigkokte mandelpoteter.
Alle foto: Dagfinn Nordbø
Purre
Allium ampelobrasum kjem frå same stamme som lauk, sjalottlauk, kvitlauk, vårlauk og graslauk. Snakk om ein av naturens beste oppfinningar!
Ha alltid purre i hus. Bruk også det grøne til å lage purreolje: Kok han hakka i fem minutt i nøytral olje. Sil av og bruk til dømes som topping på supper.
Purre
Allium ampelobrasum kjem frå same stamme som lauk, sjalottlauk, kvitlauk, vårlauk og graslauk. Snakk om ein av naturens beste oppfinningar!
Ha alltid purre i hus. Bruk også det grøne til å lage purreolje: Kok han hakka i fem minutt i nøytral olje. Sil av og bruk til dømes som topping på supper.
Eg lova å kome tilbake med norsk snøggmat her i spalta, sidan eg var i overkant italiensk og kontinental førre gongen. Men spørsmålet er jo: Kva er autentisk norsk, bortsett frå gamalost?
Det italienske kjøkenet finst jo heller ikkje, berre regionale kjøken frå fleire delar av det langstrakte landet. I det rike nord brukar dei mykje smør og andre mjølkeprodukt, mens i det fattige sør har det vore ei heilt anna soge.
Pastaen og pizzaen er eigentleg ein del av cucina povera, dei fattiges kjøken. Derifrå har det spreidd seg verda over: Mac & cheese var opphavleg ein italiensk rett som innvandrarane hadde med seg til USA, med makaroni og ost, og så kom dei flittige amerikanarane til og industrialiserte han med så stor suksess at det blei milliarddollargeskjeft.
Noko av årsaka var at dei i tøffe tider fekk prisen for ei pakke mac & cheese heilt ned i 50 cent, og dermed kunne ein familie på fire få middag for den prisen, med eit greitt innhald av protein, karbohydrat og feitt. Mykje av suksessen kom av at det under krigen var mogleg å få ei pakke for eit klipp på rasjoneringskortet.
Sanninga om mange matrettar er kanskje at ingen eigentleg veit noko hundre prosent eksakt om opphavet, men at populære rettar reiser verda over og inn på menyane rett og slett fordi både vaksne folk og småfolk likar det.
Det grøne på purren er strålande. Vask han godt, og ikkje høyr på dei som ikkje brukar han.
Så var det snøggmaten: La oss byrje med potet- og purrelauksuppe, som vi gjerne kan kalle norsk fordi potet og purre er enkle ingrediensar som vi sjølve dyrkar her i Noreg. Men så er ho jo opphavleg fransk, under namnet vichyssoise, og ho kan like gjerne nytast kald som varm.
Til fire personar brukar du den grøne delen av ein stor purre og, om du vil, tre fedd knust kvitlauk (heia Frankrike!) og 300 gram kokt mandelpotet i terningar. (For dei stressa typane vil eg faktisk tilrå ferdigkokte sous vide-mandelpoteter, som kjem vakuumpakka og held seg på kjøl ei vekes tid. Knust kvitlauk finst også å få på glas og er framifrå.)
Hakk og surr lauken og purren i olje i fem minutt til han er mjuk og fin. Vil du ha endå meir lauksmak, bruk ein halv hakka lauk i tillegg, eller doble mengda av purre. Ha i potetene, tilset 4 desiliter kraft (eller buljongterning og vatn), 1 desiliter fløyte og 3 desiliter mjølk, eller bruk halvparten av kvar. La suppa småkoke eit kvarter, køyr eit par rundar med stavmiksaren, så er det klart! Smak til med salt, pepar og sitronsaft.
For eit fullt måltid kan du ha i til dømes gode protein som baconterningar, restar av steikt kylling, reker, spekeskinke, salami eller det du måtte ha i hus. Med godt brød ved sida av er dette snøggmiddag god som nokon.
Ha gode protein i purresuppa. Kva du vil, og gjerne restar.
Og kva åt Skipper’n då han skulle ha seg mat? Taratatatatata! Ein boks spinat! Vi over 60 hugsar framleis desse spinnville kortfilmane, med ein lett valdeleg ekssjømann som åt spinat for å bli sterk. (Eg trudde på det, eg. Men eg trudde også på at ein fekk musklar av sukkerpålegget Sunda. Reklamen går jo rett inn i uskuldige born.)
I ei spinatsuppe kan du bruke kva slag spinat du vil, gjerne frisk og nyvaska, om du har, men det lettaste er sjølvsagt ein boks eller dei flotte frosne. Suppebasen er den same: Hakk og fres ein lauk og kvitlauk etter smak blankt. Tilset 200 gram spinat. Er han fersk, surr til han fell saman. Ha i ein dryg halvliter kraft, kok i ti minutt, ha i litt fløyte, inn med stavmiksaren og hurra: Middagen er klar. Same regel her: Ha i noko velsmakande protein, og et brød til.
Skipper’n kom til å ta eit dårleg bilde her. Han beklagar og seier han ikkje hadde ete spinat på lenge.
Så har vi den ultimate snøggmiddagen her i stova: omelett. I kjøleskapet må du alltid ha eit glas soltørka tomatar i olje. Fres nokre purreringar i litt olje frå glaset og tilset baconterningar og litt av tomatane. Lat det surre på svak varme, pisk saman tre egg og ha dei i panna oppå grønsakene og baconet. Øvst legg du urter – ferske eller tørka – og eit lag høvla eller riven ost av kva type du vil, unntatt brunost (!).
Ha på lok og pass varmen, så det ikkje brenn seg. Når omeletten er nesten stivna, brettar du han i to med ein steikespade og serverer han. Berre gudane veit kor mange gonger denne har redda livet mitt. Ikkje at eg trur på dei, men ha ei god helg!
Dagfinn Nordbø er satirikar og tekstforfattar.
post@nordbo.no
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Eg lova å kome tilbake med norsk snøggmat her i spalta, sidan eg var i overkant italiensk og kontinental førre gongen. Men spørsmålet er jo: Kva er autentisk norsk, bortsett frå gamalost?
Det italienske kjøkenet finst jo heller ikkje, berre regionale kjøken frå fleire delar av det langstrakte landet. I det rike nord brukar dei mykje smør og andre mjølkeprodukt, mens i det fattige sør har det vore ei heilt anna soge.
Pastaen og pizzaen er eigentleg ein del av cucina povera, dei fattiges kjøken. Derifrå har det spreidd seg verda over: Mac & cheese var opphavleg ein italiensk rett som innvandrarane hadde med seg til USA, med makaroni og ost, og så kom dei flittige amerikanarane til og industrialiserte han med så stor suksess at det blei milliarddollargeskjeft.
Noko av årsaka var at dei i tøffe tider fekk prisen for ei pakke mac & cheese heilt ned i 50 cent, og dermed kunne ein familie på fire få middag for den prisen, med eit greitt innhald av protein, karbohydrat og feitt. Mykje av suksessen kom av at det under krigen var mogleg å få ei pakke for eit klipp på rasjoneringskortet.
Sanninga om mange matrettar er kanskje at ingen eigentleg veit noko hundre prosent eksakt om opphavet, men at populære rettar reiser verda over og inn på menyane rett og slett fordi både vaksne folk og småfolk likar det.
Det grøne på purren er strålande. Vask han godt, og ikkje høyr på dei som ikkje brukar han.
Så var det snøggmaten: La oss byrje med potet- og purrelauksuppe, som vi gjerne kan kalle norsk fordi potet og purre er enkle ingrediensar som vi sjølve dyrkar her i Noreg. Men så er ho jo opphavleg fransk, under namnet vichyssoise, og ho kan like gjerne nytast kald som varm.
Til fire personar brukar du den grøne delen av ein stor purre og, om du vil, tre fedd knust kvitlauk (heia Frankrike!) og 300 gram kokt mandelpotet i terningar. (For dei stressa typane vil eg faktisk tilrå ferdigkokte sous vide-mandelpoteter, som kjem vakuumpakka og held seg på kjøl ei vekes tid. Knust kvitlauk finst også å få på glas og er framifrå.)
Hakk og surr lauken og purren i olje i fem minutt til han er mjuk og fin. Vil du ha endå meir lauksmak, bruk ein halv hakka lauk i tillegg, eller doble mengda av purre. Ha i potetene, tilset 4 desiliter kraft (eller buljongterning og vatn), 1 desiliter fløyte og 3 desiliter mjølk, eller bruk halvparten av kvar. La suppa småkoke eit kvarter, køyr eit par rundar med stavmiksaren, så er det klart! Smak til med salt, pepar og sitronsaft.
For eit fullt måltid kan du ha i til dømes gode protein som baconterningar, restar av steikt kylling, reker, spekeskinke, salami eller det du måtte ha i hus. Med godt brød ved sida av er dette snøggmiddag god som nokon.
Ha gode protein i purresuppa. Kva du vil, og gjerne restar.
Og kva åt Skipper’n då han skulle ha seg mat? Taratatatatata! Ein boks spinat! Vi over 60 hugsar framleis desse spinnville kortfilmane, med ein lett valdeleg ekssjømann som åt spinat for å bli sterk. (Eg trudde på det, eg. Men eg trudde også på at ein fekk musklar av sukkerpålegget Sunda. Reklamen går jo rett inn i uskuldige born.)
I ei spinatsuppe kan du bruke kva slag spinat du vil, gjerne frisk og nyvaska, om du har, men det lettaste er sjølvsagt ein boks eller dei flotte frosne. Suppebasen er den same: Hakk og fres ein lauk og kvitlauk etter smak blankt. Tilset 200 gram spinat. Er han fersk, surr til han fell saman. Ha i ein dryg halvliter kraft, kok i ti minutt, ha i litt fløyte, inn med stavmiksaren og hurra: Middagen er klar. Same regel her: Ha i noko velsmakande protein, og et brød til.
Skipper’n kom til å ta eit dårleg bilde her. Han beklagar og seier han ikkje hadde ete spinat på lenge.
Så har vi den ultimate snøggmiddagen her i stova: omelett. I kjøleskapet må du alltid ha eit glas soltørka tomatar i olje. Fres nokre purreringar i litt olje frå glaset og tilset baconterningar og litt av tomatane. Lat det surre på svak varme, pisk saman tre egg og ha dei i panna oppå grønsakene og baconet. Øvst legg du urter – ferske eller tørka – og eit lag høvla eller riven ost av kva type du vil, unntatt brunost (!).
Ha på lok og pass varmen, så det ikkje brenn seg. Når omeletten er nesten stivna, brettar du han i to med ein steikespade og serverer han. Berre gudane veit kor mange gonger denne har redda livet mitt. Ikkje at eg trur på dei, men ha ei god helg!
Dagfinn Nordbø er satirikar og tekstforfattar.
post@nordbo.no
Fleire artiklar
Familien Nerdrum ved garden i Stavern.
Foto: Agnete Brun / NRK
Ikkje alt er politikk
Politiseringa av Nerdrum-familien er påfallande i lys av kor upolitisk Nerdrum eigentleg er.
Torje Hommedal Knausgård tek mastergrad i fransk ved Universitetet i Oslo. Lea Marie Krona gjer det same i tysk. Dei har få å sitje i kollokviegruppe med.
Foto: Sigurd Arnekleiv Bækkelund
Framandspråka forsvinn
Tilgangen på framandspråk er større enn nokon gong. Likevel er det stadig færre som vil studere dei.
Teikning: May Linn Clement
Forgard i nord
Kan USA kome til å ta over Grønland med makt?
Rune Slagstad på veg inn til Finansdepartementet i november i fjor.
Foto: Dag og Tid
Fylgjene av konkurransestaten
Rune Slagstad syner korleis venstresida lenge har gløymt røtene og prinsippa sine. Der andre held seg til vande spor, gjenetablerer han vona om at vi kan finne ut av kva som er viktigast å diskutere.
Jean-Marie Le Pen døydde 7. januar, 96 år gamal.
Foto: Stephane Mahe / Reuters / NTB
Ein politisk krigar har falle
Jean-Marie Le Pen (1928–2025) vart ein nybrotsmann for all høgrepopulisme i dag.