Det finst ei setning eg aldri har høyrt, og det er: «Nei, fy, eg likar ikkje tomatsuppe!» Tomatsuppa er kanskje den fyrste suppa vi får smake som born, det kan vere fordi den massefabrikkerte varianten frå Toro slett ikkje er så galen, om ein berre jazzar ho litt opp.

Så er det jo slik at småbarnsperioden ofte gir knapp tid til å jazze så altfor mykje med middagsmaten, men tomatsuppa har enormt potensial for den som er ferdig med barneoppsedinga og har litt ekstra god tid i helga. Difor gir eg dykk her oppskrifta på verdas beste tomatsuppe. Løyndomen er tid – og fermentering!

Aller fyrst skal du gå ut og skaffe deg ein kilo gode og modne tomatar. Når du er heime frå butikken, skal du vaske hendene dine lenge og vel. Så skyl du tomatane i kaldt vatn, deler dei opp i åtte båtar og legg dei i ein stor bolle. Strø over 20 gram havsalt (gjerne maldon) og arbeid saltet inn i tomatane til du ikkje lenger ser saltkorn. Det tar om lag to minutt.

Når dette er klart, fyller du alt ned i eit heilt reint og romsleg noregsglas, og øvst legg du ein lynlåspose fylt med vatn for å presse massen ned. Kan hende må du regulere vassmengda for å få posen ned i glaset. Ver heile tida nøye med reinhaldet av hender og utstyr. La glaset stå på kjøkenbenken i romtemperatur i fem dagar. La så massen renne av seg i eit dørslag i kjøleskapet over natta. Alt toler nedfrysing.

Steik ein stor hakka løk og tre (eller fem!) fedd raspa kvitlauk i ein romsleg emaljert kjele med olivenolje på middels varme til det er blankt og fint. Tilset ei finhakka gulrot. Mens det heile steikjer, køyrer du ein boks heile tomatar pluss det fermenterte tomatkjøtet i matmølla. (Heile tomatar har alltid beste kvaliteten.) I gryta med det, og la det putre.

Så legg du innhaldet frå eit glas tomatpuré i ei lita steikepanne med litt olje. Steik og rør i minst eit kvarter, til pureen er mørkt brun, nærmare svart. No har du fått vekk råsmaken og laga ei fantastisk umamibombe. I gryta med den også, pluss ein liter kraft. Kraft kan helst vere heimelaga, men det går til naud an med vatn pluss buljongterningar, eller kraft kjøpt i butikken. Det finst rimelege literskartongar med kyllingkraft, og den er glimrande.

Så kan du sette deg ned og slappe av med ein kaffi, for dette skal småkoke i minst ein time, gjerne to. Rør om av og til. Når suppa har den konsistensen du likar, smakar du til med fiskesaus, salt og pepar. Det er mykje syre her, så ein god skvett flytande honning eller ei matskei brunt sukker er fint, og du må gjerne mildne suppa med eit mjølkeprodukt til slutt, til dømes fløyte eller crème frâiche.

Dette viset å fermentere på heiter mjølkesyrefermentering. Om du vil lage tomatsaus, går du fram på same vis, men bruk mindre kraft og gjerne ein finhakka selleristilk. I suppa kan du òg ha i væska som rann av tomatkjøtet, som blir kalla laktotomatvatn.

Hugs igjen at det er mykje syre, så spar gjerne laktovatnet til ein annan rett. Du kan til dømes smørje det på rå fisk eller legge bitar av rå grønsaker i det – og i løpet av kort tid har du sylta grønsaker, eller ceviche. Heile vitsen med fermenteringsprosessen er at du får ein mykje djupare smak, og monaleg mykje meir umami, den berømte femte smaken. Eg garanterer at du med denne metoden får verdas beste tomatsuppe – eller saus, om du vel det.

Dersom du synest dette er altfor mykje arbeid, kan du droppe heile fermenteringa. Send meg eit sint e-brev og spør kva i all verda eg innbiller meg at folk har av tid til å lage mat. Så brukar du to heile boksar tomat i staden for éin, og hugs å køyre dei i matmølla før koking. Det vert òg eventyrleg. Av dei italienske likar eg Mutti eller San Marzano, men bruk dei du finn.

For å få eit fullt måltid ut av suppa kan du tilsetje velsmakande protein før servering, til dømes strimlar av steikt kyllinglår, rå fisk, kjempereker, steikt bacon eller ein god dose smuldra fetaost, som på biletet.

God helg!

Dagfinn Nordbø er satirikar og tekstforfattar.