Fakta om Hastings
Deltakarar i slaget om Hastings i 1895: Ståande, frå venstre: Albin, Schlechter, Janowski, Marco, Blackburne, Maróczy, Schiffers, Gunsberg, Burn, Tinsley. Sitjande: Vergani, Steinitz, Chigorin, Lasker, Pillsbury, Tarrasch, Mieses, Teichmann. Fråverande: von Bardeleben, Mason, Walbrodt, Bird.
Hastings er ein engelsk kystby søraust for London. Byen er litt mindre enn Drammen, med rett under 100.000 innbyggjarar. Eg trur det er trygt å byrja denne faktasjekken i 1066.
Slaget ved Hastings 14. oktober 1066 vart vunne av normannarane og Vilhelm Erobraren, som vart ny engelsk konge. Språket engelsk endra seg kraftig og fekk langt fleire franske lånord enn andre germanske språk. Ein sjakkbonde (tysk: ‘Bauer’) vart difor ‘pawn’ på engelsk, frå fransk ‘pion’ (latin ‘pedes’; fotsoldat).
I 1895 vart hundreårets viktigaste sjakkturnering arrangert i Hastings. Den fyrste verdsmeisteren, Wilhelm Steinitz, slo tyskaren Curt von Bardeleben med ein fantastisk kombinasjon som gjorde at von Bardeleben forlét spelelokalet utan å venda attende eller formelt gje opp partiet. Von Bardeleben inspirerte Vladimir Nabokov til å skriva den store sjakkromanen Luzjins forsvar i 1930.
Vinnaren i 1895 var amerikanaren Harry Pillsbury, minnemeister med skyhøg IQ som døydde altfor ung av syfilis. Von Bardeleben, på si side, hoppa ut or eit vindauga. Turneringa vart arrangert av F.W. Womersley, som var lokal sjakkspaltist og klubbmeister i mange år.
13. september 1911 vart Womersley (72) drepen på kontoret sitt med to skot. Apotekaren i byen, Joseph James (52), vart arrestert med ein revolver og avhøyrd av inspektør Chantler (35). Saka fekk ei dramatisk vending då Chantler, ei veke seinare, den 20. september, skaut seg sjølv i munnen med revolveren til James. Sjølvmordet er framleis ei gåte, men apotekaren vart dømd til eit liv på institusjon. Sjakkhistorikaren Edward Winter har undersøkt saka særs grundig.
Geniet Alan Turing (1912–1954) voks opp i Hastings. I 1952 konstruerte han det fyrste dataprogrammet som kunne spela sjakk. Det tok ein halv time å effektuera algoritmen manuelt for kvart trekk. Programmet tapte eit parti mot ein kollega av Turing.
Gjennom 1900-talet spela sjakkeliten i Hastings kvar jul. Dei mest aktive verdsmeistrane på den engelske kysten var Capablanca, Alekhin, Euwe og Botvinnik. Nordmannen Arne Zwaig fekk ein remis mot verdsmeisteren Vasilij Smyslov i Hastings i 1977. Simen Agdesteins eige favorittparti er sigeren mot den engelske stormeisteren Jonathan Speelman same stad i 1991.
Atle Grønn
Atle Grønn er internasjonal meister i sjakk.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Hastings er ein engelsk kystby søraust for London. Byen er litt mindre enn Drammen, med rett under 100.000 innbyggjarar. Eg trur det er trygt å byrja denne faktasjekken i 1066.
Slaget ved Hastings 14. oktober 1066 vart vunne av normannarane og Vilhelm Erobraren, som vart ny engelsk konge. Språket engelsk endra seg kraftig og fekk langt fleire franske lånord enn andre germanske språk. Ein sjakkbonde (tysk: ‘Bauer’) vart difor ‘pawn’ på engelsk, frå fransk ‘pion’ (latin ‘pedes’; fotsoldat).
I 1895 vart hundreårets viktigaste sjakkturnering arrangert i Hastings. Den fyrste verdsmeisteren, Wilhelm Steinitz, slo tyskaren Curt von Bardeleben med ein fantastisk kombinasjon som gjorde at von Bardeleben forlét spelelokalet utan å venda attende eller formelt gje opp partiet. Von Bardeleben inspirerte Vladimir Nabokov til å skriva den store sjakkromanen Luzjins forsvar i 1930.
Vinnaren i 1895 var amerikanaren Harry Pillsbury, minnemeister med skyhøg IQ som døydde altfor ung av syfilis. Von Bardeleben, på si side, hoppa ut or eit vindauga. Turneringa vart arrangert av F.W. Womersley, som var lokal sjakkspaltist og klubbmeister i mange år.
13. september 1911 vart Womersley (72) drepen på kontoret sitt med to skot. Apotekaren i byen, Joseph James (52), vart arrestert med ein revolver og avhøyrd av inspektør Chantler (35). Saka fekk ei dramatisk vending då Chantler, ei veke seinare, den 20. september, skaut seg sjølv i munnen med revolveren til James. Sjølvmordet er framleis ei gåte, men apotekaren vart dømd til eit liv på institusjon. Sjakkhistorikaren Edward Winter har undersøkt saka særs grundig.
Geniet Alan Turing (1912–1954) voks opp i Hastings. I 1952 konstruerte han det fyrste dataprogrammet som kunne spela sjakk. Det tok ein halv time å effektuera algoritmen manuelt for kvart trekk. Programmet tapte eit parti mot ein kollega av Turing.
Gjennom 1900-talet spela sjakkeliten i Hastings kvar jul. Dei mest aktive verdsmeistrane på den engelske kysten var Capablanca, Alekhin, Euwe og Botvinnik. Nordmannen Arne Zwaig fekk ein remis mot verdsmeisteren Vasilij Smyslov i Hastings i 1977. Simen Agdesteins eige favorittparti er sigeren mot den engelske stormeisteren Jonathan Speelman same stad i 1991.
Atle Grønn
Atle Grønn er internasjonal meister i sjakk.
Fleire artiklar
Dyrlegen kjem
Joachim Cooder er kjend som perkusjonist frå fleire utgivingar saman med opphavet, Ry Cooder.
Foto: Amanda Charchian
Motellet til drøymaren
Joachim Cooder opnar dørene til sju musikalske rom.
Det kjæraste eg har? Min ser ikkje slik ut, men eg er ganske glad i han, ja.
Foto via Wikimedia Commons
Smørbutten min får du nok aldri
Ei flygande badstove skal få ny heim, sit det nokon inni alt?
Foto: Maren Bø
Badstovene tek av
Det er interessant korleis badstove inne kan vere så ut, mens badstove ute er så in.
Morgonfrisk fersking
«Ein kan kjenna seg frisk og sterk, vera åndsfrisk eller endåtil frisk som ein fisk, friskna til, verta frisk att frå sjukdomen og heilt friskmeld.»
Papiravisa