Tanken om at norske bygdefolk i dei mest grisgrendte, vêrherja avhol i landet kan hausta vindkraft og selja henne til konsumentar i meir urbane strok i Noreg og Europa, har vore forførande. Men han står og fell på ein romantisk dansk modell, der landmannen, grunneigaren, eig og driv turbinane som prydar horisontlina deira med vengjer som vinkar og helser heim.

Denne ideen har vore drivkraft for mange artiklar, kommentarar og reportasjar, både i Dag og Tid og andre stader. No er visst den tida over. Vinden blæs framleis over landet, bygdefolka treng stadig ei attåtnæring, og marknaden for rein elektrisitet er større enn nokon gong på grunn av til dømes elektrifisering av vegtrafikken. Kva er det då som har endra seg?

Vindkrafta har endeleg blitt lønsam i Noreg, men berre for dei som satsar stort. Lønsame anlegg krev kraftigare turbinar i høgare master, og fleire i talet enn grunneigarane har råd til. Heller ikkje grunneigarlag er store nok no. Med det er terrenget rydda for eksterne investorar, spekulantar, søringar og det som verre er: utlendingar.

Innan 2020 skal 18 nye vindkraftanlegg stå ferdige i Noreg, 15 av dei har utanlandske eigarar, skreiv Klassekampen i haust. Finske Fortum er til dømes ein stor investor i norsk vindkraft, Prime Capital, pensjonsfondet ÄVWL, det tyske selskapet Luxcara, italienske Falck Renewables, og største kapitalforvaltaren i verda, BlackRock, kjøpte i fjor Guleslettene-prosjektet. Franske Engie og SUSI partners, eit sveitsisk investeringsfond, vil byggja ut Tonstad Vindpark, og så bortetter.

Eigarforholdet påverkar truleg meir enn noko anna inntrykket av ein turbinpark. For her gjeld myrsnipelova: Den vindmølla du eig, vil alltid vera vakker. Den turbinskogen som er prakka på deg, vil alltid vera visuell forsøpling – og i all sin dominerande velde grassat irriterande om du får alle ulempene og ingen av fordelane.

Vindkraft har auka lønsemda, men på vegen mist det beste argumentet sitt, og har i opinionen endra seg frå ein vakker draum om ei ny bygdenæring til noko som tek til å likna på 13 komande Alta-utbyggingar. Det er inga lita endring.

Johan Brox