Haugesund Teater

Agnes Ravatn:

Verda er ein skandale

Dramatisering og regi:
Toril Solvang
Scenografi og kostyme:
Marcus Olson
Komponist og musikar:
Sandra Kolstad

Vi er blitt vane med at romanar blir teater, meir og mindre vellykka, men å sjå ei essaysamling bli godt teater, er noko nytt. Toril Solvang, som har stått for både dramatisering og regi, viste seinast med dramatiseringa av Olaug Nilssens Tung tids tale at ho kan fri seg frå det litterære førelegget. Med Ravatns tekst tar ho endå eit steg mot å skape eit sjølvstendig kunstverk av ei interessant bok. Mange norske «dramatisørar» og regissørar har noko å lære av henne.

Essaysamlinga som utgjer Verda er ein skandale, stod fyrst på trykk i Dag og Tid. Boka som kom ut i 2017, skildrar på humoristisk og tankevekkjande vis korleis Ravatn opplevde å flytte med mann og baby frå kultureliten på Frogner til ein nedlagd gard i Valevåg. Utan internett, med elendig mobildekning, men med ein interessant nabo: diktaren, samlaren og så vidare Einar Økland.

Sjølvstendig kunstverk

Sjølv om Toril Solvang har gjort framsyninga til eit sjølvstendig kunstverk gjennom dramatisering og regi, har ho vore tru mot opphavet. Heile tida merkar vi røysta til Agnes Ravatn, ofte kjenner vi att dialogar og replikkvekslingar mellom Agnes og Einar, slik vi hugsar dei frå boka. Ikkje minst er den kjende ironien og sjølvironien intakt. Her og der har Solvang rett nok dikta til ting, men i Ravatns «ånd». Berre når dei tre på scenen stiller seg opp framfor ein mikrofon og i korte monologar kommenterer dagsaktuell politikk, bryt det med denne «ånda» og med den lausslopne og burleske spelestilen.

Den viktigaste «frigjeringa» ligg likevel i det teatrale formspråket. Tre kvinner i uvanleg fargerike «bunader» og med overdådig blomstrande hovudplagg skal minne oss på identitet og opphav. Berre éi av dei, Siren Jørgensen, er vestlending og spelar på nynorsk, medan austlendingane Ane Skumsvoll og Sandra Kolstad nyttar sine heimlege dialektar. Sistnemnde står også for musikken, elektropop med engelsk tekst, som meir eller mindre direkte kommenterer «handlinga», som primært er av det verbale slaget.

Speleglede

Sjølv om det er mykje rørsle og ein del fysisk teater, der dei tre fyk ikring på scenen – ein vegg med ei blomstereng og ein skrånande bakke – er det likevel på det verbale planet framsyninga utfaldar seg. Dei tre deler på rolla som Agnes, medan Skumsvoll i all hovudsak speler Einar. Sjølv om Agnes også er ein karakter i kraft av seg sjølv, er ho primært den kunnskapssøkjande som sit ved mentorens føter og tek til seg sentensane og visdommen som heile tida renn frå den kontrære grannen.

Det kan handle om eksistensielle spørsmål, men òg om banalitetar. Og Økland har som regel svar, men slett ikkje alltid dei svara ein kunne vente. Han er oppteken av det gode livet, som er det enkle livet. Men kva er no det i kvardagen?

Dei tre på scenen står godt til kvarandre, kvar for seg viser dei sceniske kvalitetar, og heile framsyninga er prega av overskot og speleglede. Sandra Kolstad får også dokumentert at ho kan meir enn å skrive og framføre musikk. Men høgdepunktet står ei ekstra velopplagt Ane Skumsvoll for. Rapnummeret hennar er av det slaget vi sjeldan ser på ein scene.

Jan H. Landro

Jan H. Landro er journalist og fast skribent i Dag og Tid.