Kuratering handlar om å skaffe seg oversikt over kva verk som finst, og utvikle ein plan for korleis dei skal plasserast saman. Såleis er kuratoren med på å bestemme korleis publikum opplever verka.

Det varierer sterkt kor synleg kuratoren er. Ofte er det berre nesten umerkelege grep som hjelper kunsten til å kome til sin rett. I det andre ytterpunktet er kuratoren meir som ein medkunstnar som nyttar verka til kunstnarane som notar til å komponere ein symfoni med. Det er først på nittitalet kuratorane får dette handlingsrommet. Enkelte meiner kuratoren tek for mykje av merksemda frå kunstnarane, og det kan verte ein kamp mellom kunstnar og kurator om korleis verka skal lesast.

Kven har rett til å kuratere ei kunstutstilling? I praksis kan det vere kven som helst. Gjester utan kunstfagleg bakgrunn kan bli inviterte, til dømes Karl Ove Knausgård, som kuraterte ei utstilling på Munchmuseet i 2017. Dette vart det også gjort eit poeng av med tittelen «Mot skogen – Knausgård om Munch». Samstundes vart arbeidet gjort i tett samarbeid med museet. For dei etablerte musea, som kunstsosiologen Dag Solhjell kallar «eksklusive kretsløp», er særs forsiktige med kven som får kuratere. Desse tonegivande institusjonane legg vinn på profesjonalitet og høg fagleg kvalitet for å halde oppe ryet sitt. Kurateringa skal vere solid handverk og bygge på stor kunnskap. Personlege interesser eller for nære band skal ikkje kome i vegen for utvalet. For det er eit faktum at ei strategisk utveljing kan vere med på å auke marknadsverdien til verka, særleg om dei vert stilte ut på dei mest framståande utstillingsstadane.

Galleri som er avhengige av sal for å overleve, treng ikkje vere like opptekne av denne forma for renommé. I slike utstillingar finn vi eksempel på nær familie som står som einekurator. Til dømes driv dei tre kunstnarane Vebjørn og Aune Sand og Marianne Aulie eit atelier saman og er kuratorar for kvarandre. Her kjem det ikkje som ei overrasking at grepa er gjorde for å auke salet. Det er sjølvsagt ei ærleg sak.

Det er vanskeleg å lage noko tydeleg skilje mellom dei ulike typane institusjonar, men det er viktig for publikum at det vert spela med opne kort. Elles er vegen stutt til utstillingsstrategiar som skader kunstnarskapet.

Eva Furseth