Kunst og humor
Kvar vart det av viljen til å få oss til å le?
«Haren lo så kjeften sprakk», Theodor Kittelsen (1884). Nasjonalmuseet
I utstillinga «KVINNE – 1970-tallets feministiske avantgarde» ved Stavanger kunstmuseum kan vi fryde oss over kor mykje humor det er i arbeida. Trass i eit alvorleg tema, trass i at kunstnarane møtte urimeleg motstand, tek dei ikkje offerrolla; dei svarar med friske, kvasse verk.
Kunsten i dag er sjeldan like artig å sjå på. Rett nok støyter du stadig på verk som får deg til å drage på smilebandet, men munnen løftar seg sjeldan så høgt at nokon kan så mykje som skimte tennene dine. Kvifor er det slik?
Då kan det hende nyare samtidskunst har all grunn til ikkje å spele på humor.
Med åra har kunsten blitt grenselaus, og skilja mellom kunst og kvardagsliv er viska ut.
Såleis er eit verk ikkje så lett å kjenne att om ein møter det utanfor utstillinga.
Kunstbiletet var enklare på syttitalet. Syttitalsfeministane trong ikkje uroe seg over om verka deira kunne tolkast som noko anna enn kunst. Dei laga si eiga greie og pressa fram eit nytt kunstsyn.
Dersom kunstnarane hadde laga tilsvarande verk i dag, ville vi forstått dei heilt annleis. I dag har vi fått eit overseksualisert blikk på kroppen, og særleg på kvinna, difor ville han ha vore vanskeleg å bruke som symbol på same måten. Samstundes har folk blitt meir hårsåre. Kunstnarane må vere meir varsame for å ikkje krenkje nokon, for å ikkje snakke om å erte på seg nokon. Berre tenk så mange hatmeldingar desse kvinnene ville fått i dag.
Har det blitt slik at det vi som publikum meiner er morosamt, ikkje kan vere skikkeleg kunst? Kan hende det er her hunden er gravlagd. Er det vi som er publikum, som har skulda, og ikkje kunstnarane? At vi sjaltar vekk det som er artig, og degraderer det og heller dyrkar det alvorsame? Og ikkje ser at under humoren kan det ligge djupare meining?
Det er likevel ikkje verdt å gå for djupt inn i temaet. Å analysere humor er som å dissekere ein frosk, vert det sagt. Få menneske er interesserte i å sjå på, og frosken døyr.
Eva Furseth
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
I utstillinga «KVINNE – 1970-tallets feministiske avantgarde» ved Stavanger kunstmuseum kan vi fryde oss over kor mykje humor det er i arbeida. Trass i eit alvorleg tema, trass i at kunstnarane møtte urimeleg motstand, tek dei ikkje offerrolla; dei svarar med friske, kvasse verk.
Kunsten i dag er sjeldan like artig å sjå på. Rett nok støyter du stadig på verk som får deg til å drage på smilebandet, men munnen løftar seg sjeldan så høgt at nokon kan så mykje som skimte tennene dine. Kvifor er det slik?
Då kan det hende nyare samtidskunst har all grunn til ikkje å spele på humor.
Med åra har kunsten blitt grenselaus, og skilja mellom kunst og kvardagsliv er viska ut.
Såleis er eit verk ikkje så lett å kjenne att om ein møter det utanfor utstillinga.
Kunstbiletet var enklare på syttitalet. Syttitalsfeministane trong ikkje uroe seg over om verka deira kunne tolkast som noko anna enn kunst. Dei laga si eiga greie og pressa fram eit nytt kunstsyn.
Dersom kunstnarane hadde laga tilsvarande verk i dag, ville vi forstått dei heilt annleis. I dag har vi fått eit overseksualisert blikk på kroppen, og særleg på kvinna, difor ville han ha vore vanskeleg å bruke som symbol på same måten. Samstundes har folk blitt meir hårsåre. Kunstnarane må vere meir varsame for å ikkje krenkje nokon, for å ikkje snakke om å erte på seg nokon. Berre tenk så mange hatmeldingar desse kvinnene ville fått i dag.
Har det blitt slik at det vi som publikum meiner er morosamt, ikkje kan vere skikkeleg kunst? Kan hende det er her hunden er gravlagd. Er det vi som er publikum, som har skulda, og ikkje kunstnarane? At vi sjaltar vekk det som er artig, og degraderer det og heller dyrkar det alvorsame? Og ikkje ser at under humoren kan det ligge djupare meining?
Det er likevel ikkje verdt å gå for djupt inn i temaet. Å analysere humor er som å dissekere ein frosk, vert det sagt. Få menneske er interesserte i å sjå på, og frosken døyr.
Eva Furseth
Fleire artiklar
Familien Nerdrum ved garden i Stavern.
Foto: Agnete Brun / NRK
Ikkje alt er politikk
Politiseringa av Nerdrum-familien er påfallande i lys av kor upolitisk Nerdrum eigentleg er.
Torje Hommedal Knausgård tek mastergrad i fransk ved Universitetet i Oslo. Lea Marie Krona gjer det same i tysk. Dei har få å sitje i kollokviegruppe med.
Foto: Sigurd Arnekleiv Bækkelund
Framandspråka forsvinn
Tilgangen på framandspråk er større enn nokon gong. Likevel er det stadig færre som vil studere dei.
Teikning: May Linn Clement
Forgard i nord
Kan USA kome til å ta over Grønland med makt?
Rune Slagstad på veg inn til Finansdepartementet i november i fjor.
Foto: Dag og Tid
Fylgjene av konkurransestaten
Rune Slagstad syner korleis venstresida lenge har gløymt røtene og prinsippa sine. Der andre held seg til vande spor, gjenetablerer han vona om at vi kan finne ut av kva som er viktigast å diskutere.
Jean-Marie Le Pen døydde 7. januar, 96 år gamal.
Foto: Stephane Mahe / Reuters / NTB
Ein politisk krigar har falle
Jean-Marie Le Pen (1928–2025) vart ein nybrotsmann for all høgrepopulisme i dag.