Kurt Schwitters på Hjertøya
Merzbau på Hjertøya.
Foto: Ismene
Hjertøya er den største av Moldeholmane, ei idyllisk øy for bading og friluftsaktivitetar. Her ligg også den vesle steinbua som den tyske kunstnaren Kurt Schwitters (1887–1948) budde i på 1930-talet. I 1932 leigde han denne potetkjellaren på tolv kvadratmeter på ein tidlegare husmannsplass. Her ville han vere med kone og son om somrane.
Han utbetra husværet på enklast vis, med takpapp og 100 brukte margarinkassar. I tillegg til å ordne seg med vedomn, sengeplassar og slikt ein treng i kvardagen, gjorde han bygget om til eit kunstprosjekt. Schwitters hadde lenge arbeidd med noko han kalla merz-bilde, der papirfragment frå allslags trykksaker var monterte saman til kollasjar. På liknande vis smykka han steinhytta med tette lag av avisutklipp, bilde og dokument, til ei såkalla Merzbau.
Det sterkt eksperimenterande og radikale uttrykket låg fjernt frå kunstmiljøet i Noreg. Schwitters vart nok sett på som ein framand fugl i Romsdalen. Den allsidige kunstnaren var oppteken av norsk natur, og han måla mange landskap i meir tradisjonell stil. Denne delen av kunstnarskapet fall betre i smak og sikra han ei viss inntening også i Noreg.
I fleire år var han på Nordvestlandet i kortare opphald, men den politiske situasjonen i heimlandet skulle endre dette. Over nyttår 1937 fekk Schwitters beskjed om at Gestapo ønskte ein samtale. Då slo han seg ned på Hjertøya, fram til han ?ykta frå Noreg i 1939.
Hytta vart ståande utan tilsyn i 50 år. Først i 2015 vart det unike interiøret konservert og teke vare på i eit eige Schwitters-rom i Romsdalsmuseet i Molde.
Men steinhytta står att på den vesle husmannsplassen, saman med ein kopi av den store merzsøyla han hadde reist her. Hytta er open, og du kan gå inn og sjå kor smått det er. Tenk, her budde ein av Europas kjende ekspresjonistar.
Eva Furseth
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Hjertøya er den største av Moldeholmane, ei idyllisk øy for bading og friluftsaktivitetar. Her ligg også den vesle steinbua som den tyske kunstnaren Kurt Schwitters (1887–1948) budde i på 1930-talet. I 1932 leigde han denne potetkjellaren på tolv kvadratmeter på ein tidlegare husmannsplass. Her ville han vere med kone og son om somrane.
Han utbetra husværet på enklast vis, med takpapp og 100 brukte margarinkassar. I tillegg til å ordne seg med vedomn, sengeplassar og slikt ein treng i kvardagen, gjorde han bygget om til eit kunstprosjekt. Schwitters hadde lenge arbeidd med noko han kalla merz-bilde, der papirfragment frå allslags trykksaker var monterte saman til kollasjar. På liknande vis smykka han steinhytta med tette lag av avisutklipp, bilde og dokument, til ei såkalla Merzbau.
Det sterkt eksperimenterande og radikale uttrykket låg fjernt frå kunstmiljøet i Noreg. Schwitters vart nok sett på som ein framand fugl i Romsdalen. Den allsidige kunstnaren var oppteken av norsk natur, og han måla mange landskap i meir tradisjonell stil. Denne delen av kunstnarskapet fall betre i smak og sikra han ei viss inntening også i Noreg.
I fleire år var han på Nordvestlandet i kortare opphald, men den politiske situasjonen i heimlandet skulle endre dette. Over nyttår 1937 fekk Schwitters beskjed om at Gestapo ønskte ein samtale. Då slo han seg ned på Hjertøya, fram til han ?ykta frå Noreg i 1939.
Hytta vart ståande utan tilsyn i 50 år. Først i 2015 vart det unike interiøret konservert og teke vare på i eit eige Schwitters-rom i Romsdalsmuseet i Molde.
Men steinhytta står att på den vesle husmannsplassen, saman med ein kopi av den store merzsøyla han hadde reist her. Hytta er open, og du kan gå inn og sjå kor smått det er. Tenk, her budde ein av Europas kjende ekspresjonistar.
Eva Furseth
Fleire artiklar
Familien Nerdrum ved garden i Stavern.
Foto: Agnete Brun / NRK
Ikkje alt er politikk
Politiseringa av Nerdrum-familien er påfallande i lys av kor upolitisk Nerdrum eigentleg er.
Torje Hommedal Knausgård tek mastergrad i fransk ved Universitetet i Oslo. Lea Marie Krona gjer det same i tysk. Dei har få å sitje i kollokviegruppe med.
Foto: Sigurd Arnekleiv Bækkelund
Framandspråka forsvinn
Tilgangen på framandspråk er større enn nokon gong. Likevel er det stadig færre som vil studere dei.
Teikning: May Linn Clement
Forgard i nord
Kan USA kome til å ta over Grønland med makt?
Rune Slagstad på veg inn til Finansdepartementet i november i fjor.
Foto: Dag og Tid
Fylgjene av konkurransestaten
Rune Slagstad syner korleis venstresida lenge har gløymt røtene og prinsippa sine. Der andre held seg til vande spor, gjenetablerer han vona om at vi kan finne ut av kva som er viktigast å diskutere.
Jean-Marie Le Pen døydde 7. januar, 96 år gamal.
Foto: Stephane Mahe / Reuters / NTB
Ein politisk krigar har falle
Jean-Marie Le Pen (1928–2025) vart ein nybrotsmann for all høgrepopulisme i dag.