Rikfolk som kyrkjeutsmykking
Epitafium i Ørsta kyrkje, datert 28. juli 1703.
Foto: Martin Furseth.
Dersom Kjell Inge Røkke hadde hengt opp bilde av familien sin i kyrkja, ville det blitt spetakkel. Tidlegare ville det vore heilt naturleg. Fram til slutten av 1600-talet var det vanleg takst at store måleri dekorerte med store, utskorne trerammer pryda kyrkjerommet. Slike minnetavler skulle eigentleg setjast opp til minne om familien. Dette var ein effektiv måte å hevde posisjonen sin på. Dette vart særleg viktig dei gongene måleriet vart gitt kyrkja medan dei portretterte framleis var i live. Det var ikkje så sjeldan.
Ei slik minnetavle er framleis å sjå i Ørsta kyrkje. Her er den mektige jordeigaren og lensmannen Knud Nilsson Wig (d. 1703), kona Ragnelde Abelset (d. 1733) og borna deira. Måleriet vart sett opp då Wig døydde, og enka Ragnelde vart den første kvinnelege lensmannen i Noreg. Ho tok også over som kyrkjeverje og dreiv eigedommen og kjøpmannsskapet så godt at ho dobla den allereie anslege formuen sin dei siste tretti åra ho levde.
Minnetavla i Ørsta er ikkje signert. Slike tavler vart laga av målarar som reiste rundt for å utsmykke kyrkjer over heile landet.
Det er ikkje godt å seie om portretta liknar, eg har ikkje funne andre bilde av familien Wig. Sjølv om husbonden er mest detaljert skildra, er mora og døtrene best måla. Kvinnene er skildra med delikat hud og raude lepper, og dei har levande, individuelle trekk. Hendene held om blomar, eit symbol på at livet er kort.
Slike minnetavler viser høgtståande personar som var sterke i trua og fungere som rollemodellar for kyrkjelyden. Her spelte også ein talrik barneflokk ei viktig rolle, ei stadfesting på at ekteparet har gjort plikta si. Innan protestantisk lære var familielivet ein veg til frelse. Minnetavla i Ørsta skildrar også dei seks borna som døydde frå Wig og Abelset. Dette var etter tradisjonen, i vissa om at dei ville møtast att hos Gud.
Det var truleg ei trøyst for dei som sat på benkane, å sjå at også dei rike og gudfryktige miste mange av barna sine. På denne tida døydde framleis svært mange det første leveåret.
Eva Furseth
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Dersom Kjell Inge Røkke hadde hengt opp bilde av familien sin i kyrkja, ville det blitt spetakkel. Tidlegare ville det vore heilt naturleg. Fram til slutten av 1600-talet var det vanleg takst at store måleri dekorerte med store, utskorne trerammer pryda kyrkjerommet. Slike minnetavler skulle eigentleg setjast opp til minne om familien. Dette var ein effektiv måte å hevde posisjonen sin på. Dette vart særleg viktig dei gongene måleriet vart gitt kyrkja medan dei portretterte framleis var i live. Det var ikkje så sjeldan.
Ei slik minnetavle er framleis å sjå i Ørsta kyrkje. Her er den mektige jordeigaren og lensmannen Knud Nilsson Wig (d. 1703), kona Ragnelde Abelset (d. 1733) og borna deira. Måleriet vart sett opp då Wig døydde, og enka Ragnelde vart den første kvinnelege lensmannen i Noreg. Ho tok også over som kyrkjeverje og dreiv eigedommen og kjøpmannsskapet så godt at ho dobla den allereie anslege formuen sin dei siste tretti åra ho levde.
Minnetavla i Ørsta er ikkje signert. Slike tavler vart laga av målarar som reiste rundt for å utsmykke kyrkjer over heile landet.
Det er ikkje godt å seie om portretta liknar, eg har ikkje funne andre bilde av familien Wig. Sjølv om husbonden er mest detaljert skildra, er mora og døtrene best måla. Kvinnene er skildra med delikat hud og raude lepper, og dei har levande, individuelle trekk. Hendene held om blomar, eit symbol på at livet er kort.
Slike minnetavler viser høgtståande personar som var sterke i trua og fungere som rollemodellar for kyrkjelyden. Her spelte også ein talrik barneflokk ei viktig rolle, ei stadfesting på at ekteparet har gjort plikta si. Innan protestantisk lære var familielivet ein veg til frelse. Minnetavla i Ørsta skildrar også dei seks borna som døydde frå Wig og Abelset. Dette var etter tradisjonen, i vissa om at dei ville møtast att hos Gud.
Det var truleg ei trøyst for dei som sat på benkane, å sjå at også dei rike og gudfryktige miste mange av barna sine. På denne tida døydde framleis svært mange det første leveåret.
Eva Furseth
Fleire artiklar
Familien Nerdrum ved garden i Stavern.
Foto: Agnete Brun / NRK
Ikkje alt er politikk
Politiseringa av Nerdrum-familien er påfallande i lys av kor upolitisk Nerdrum eigentleg er.
Torje Hommedal Knausgård tek mastergrad i fransk ved Universitetet i Oslo. Lea Marie Krona gjer det same i tysk. Dei har få å sitje i kollokviegruppe med.
Foto: Sigurd Arnekleiv Bækkelund
Framandspråka forsvinn
Tilgangen på framandspråk er større enn nokon gong. Likevel er det stadig færre som vil studere dei.
Teikning: May Linn Clement
Forgard i nord
Kan USA kome til å ta over Grønland med makt?
Rune Slagstad på veg inn til Finansdepartementet i november i fjor.
Foto: Dag og Tid
Fylgjene av konkurransestaten
Rune Slagstad syner korleis venstresida lenge har gløymt røtene og prinsippa sine. Der andre held seg til vande spor, gjenetablerer han vona om at vi kan finne ut av kva som er viktigast å diskutere.
Jean-Marie Le Pen døydde 7. januar, 96 år gamal.
Foto: Stephane Mahe / Reuters / NTB
Ein politisk krigar har falle
Jean-Marie Le Pen (1928–2025) vart ein nybrotsmann for all høgrepopulisme i dag.