Den Nationale Scene, Lille Scene
(i samarbeid med Vega Scene)

Brynjulf Jung Tjønn:

Kvit, norsk mann

Regi: Maren Bjørseth
Komponist og musikar: Kim Thanh Ngo (Kim Dürbeck)
Lys, scenografi og kostyme: Norunn Standal
Koreografi: Magnus Myhr

Det låg vel i korta at det måtte bli teater av Brynjulf Jung Tjønns sterke og prislønte diktsamling om røynslene hans som sørkoreansk adoptivson, «gjenbruksbarn» og mislykka odelsgut. Maren Bjørseth har lagt teksten til rette for scena, ei oppgåve eg vil tru har vore nokså overkommeleg – det meste ligg jo i dikta sjølve. Så har ho støypt elementa saman til ein kunstnarleg heilskap som fungerer svært godt som monolog.

På scena møter vi to personar, Huy Le Vo i rolla som eg-forteljaren, alias Brynjulf Jung Tjønn, og Kim Thanh Ngo (Kim Dürbeck) som handterer miksepulten i bakgrunnen og gir djupn til orda og rørslene.

Dette er ei forteljing om angst og sakn, om identitet og utanforskap på fleire plan. Om trongen til å fortelje ikkje berre kven ein er, men kanskje vel så mykje kven ein ikkje er. Han er ikkje terroristen som gjekk til åtak på ein moské etter først å ha drepe halvsystera si; han er ikkje ein av dei som sprang etter Arve Beheim Karlsen og jaga han i døden i Sogndalselvi; han er ikkje ein av dei som drap Benjamin Hermansen på Holmlia. Bak desse ugjerningane stod norskfødde «gode nordmenn».

Det kan visst ikkje andre «gode nordmenn» bli minte på ofte nok. I Nygårdsparken i Bergen synte nett seks valdelege, «tøffe» nordmenn korleis ein innvandrar skal takast.

Livet slik forfattaren skildrar det, er eit tilvære i forsvarsposisjon. Mot direkte framandhat og stadige konfrontasjonar: «Kvar kjem du eigentleg frå?» «Har du vore i Kina nyss?» (etter Korona-utbrotet). Eller dei vonde spørsmåla han må stille seg sjølv: «Kvifor liknar eg ingen?» «Korleis kan eg bli odelsgut med laktoseintoleranse, høysnue og ti tommeltottar?» Det gjer vondt og kjennest uendeleg sårt når alt den unge guten drøymer om, er noko han aldri kan bli – «ein kvit, norsk mann». Feilen hans var berre at han «kom som ei postpakke utan angrefrist». Men så synte det seg at han kunne bli ein dugande forfattar og forlagsmann. Spørsmålet er berre om det er nok til å vinne anerkjenning mellom «dei reine».

Hadde dette vore ei eineståande historie, var det no så. Men om formene kan variere, finst det tallause slike lagnader i dette landet vi skryter av, landet som skal redde verda, men ikkje synest i stand til å berge seg sjølv. Det er som om poesien i teksten strekar under vondskapen i gjerningane, lèt oss sjå det groteske vi gjer med medmenneske, og tydeleggjer at dette til sjuande og sist også handlar om politikk på nasjonalt plan.

Huy Le Vo er i stadig rørsle medan han framfører teksten, gjer framsyninga til ei fysisk oppleving. Men dette får ikkje skygge for orda, som heile tida står fram – klare og ofte skremmande. Dei er valde, og blir presenterte, med omtanke. Ikkje som ein klagesong, men som tale til ettertanke. Slik fungerer Kvit, norsk mann godt også som teater.

Jan H. Landro

Jan H. Landro er forfattar, journalist og fast teatermeldar i Dag og Tid.