Den Nationale Scene / Teaterkjelleren

Henrik Ibsen:

Et dukkehjem

Manus og regi: Annika Silkeberg
Scenografi, lys-, kostyme- og maskedesign: Jenny André
Originalmusikk og projeksjonar: Fredrik Arsæus Nauckhoff

Å «fornye», «aktualisere» eller «revitalisere» ein av dei store klassikarane i teaterverda krev meir enn viltre påfunn og halvgod dikting. Det Dukkehjemmet Annika Silkeberg presenterer, er korkje fugl eller fisk. Ho har behalde Ibsens historie om Nora som skriv falskt i det godes teneste, men har ikkje gått radikalt nok til verks. Resultatet er blitt noko som svevar ein stad mellom 1879 og 2021, og der delar av den nydikta dialogen rett og slett ikkje held mål.

Framandgjerande

At Nora (Kristi-Helene J. Engeberg) er lesbisk og sambuande med ein namnlaus Partner (Reny Gaassand Folgerø/ Thorvald Helmers), og at dei andre personane i stykket berre er Venn (Knut Erik Engemoen/ doktor Rank), Venninne (Idun Vik/ fru Linde) og Uvenn (Pål Rønning/ sakførar Krogstad), endrar ikkje stort. For det er vanskeleg å sjå at den moglege effekten av dette grepet er henta ut. Likeins at han som speler doktor Rank/ Vennen, går ikring i kvinneklede. Men kanskje er poenget at kjønn ikkje lenger speler noka rolle. I så fall eit interessant perspektiv i tida kring 8. mars.

Det verkar som om Silkeberg sjølv har innsett at dette ikkje er godt nok, og som «erstatning» har sett inn utvendige effektar, vulgaritetar og mykje skrik og skrål. Partner slit med å temje aggresjonen sin og bryt med ujamne mellomrom ut i hemningslause raseritokt, som då truleg skal vere vår tids svar på Helmers strenge omgang med kona si. Ho er ikkje lenger «lerkefugl», men «sukkerklump».

Scenerommet er delt i tre, og alt gitt eit glatt, framandgjerande uttrykk. Lengst framme mot publikum går ein kjøkendisk frå vegg til vegg, bak han er eit treningsrom med tredemøller, der folk kan «avreagere», og innanfor der igjen ei rad dusjar som ikkje fungerer. Her skal det ikkje vere råd å vaske av seg noko som helst.

Farsepreg

At Noras «hemmelege» makronar er erstatta av marshmallows, er greitt nok, men meininga med dette symbolet blir etter kvart borte – om det då ikkje skal symbolisere ei form for kapitulasjon frå sambuarens side. I så fall er det dårleg motivert i regien.

Til tider får framsyninga eit farsepreg, utan at det er klart kva som er føremålet. Og når Venninna og Uvennen finn saman, har Silkeberg utstyrt han med ein monolog så full av klisjear at det ligg nær å tolke som ironi. Og kanskje er det det? For hos Ibsen er denne løysinga det vanskelegaste å tru på. Men i framsyninga som heilskap gir eit slikt grep lita meining.

Alle påfunna, alt skriket og skrålet og somme populærkulturelle referansar er kanskje ikkje berre ein freistnad på å gi stykket eit meir «moderne» uttrykk; ein kan òg få mistanke om at tanken er å prøve å lokke eit ungt publikum til teateret. Førehandsomtalen lover ei intens og grenselaus oppleving, men på teaterscenen skal også det intense og grenselause ha ein struktur og ei meining. Her blir det utflytande.

Dei medverkande syner stor speleglede, men først mot slutten får eg ei oppleving av godt teater, då Kristi-Helene J. Engeberg speler ut Noras fortviling. Men det bryt fullstendig med stilen i resten av framsyninga.

Jan H. Landro

Jan H. Landro er forfattar og journalist og fast skribent i Dag og Tid.