BIT Teatergarasjen og Traavik.info

Konsept og regi: Morten Traavik

Sløserikommisjonen. Seksjon 1 – Vestland

Ole Bull Scene

Etter eit år med utskjelling frå kulturlivet fekk framsyninga Sløserikommisjonen, som ingen av utskjellarane hadde sett, urpremiere i Bergen. Det blei ei sær teateroppleving utan struktur og rammeverk, utan logisk progresjon og klar retning. Det beste som kan seiast om denne uferdige performancen, er at han var «demokratisk» i den forstand at røyster og motrøyster heile tida fekk komme til orde.

Som konferansierar hadde Shabana Rehman og Zahid Ali den utakksame oppgåva med å halde saman noko som ikkje lét seg halde saman. Dei gjorde ein heroisk innsats, men det var ikkje nok.

Statleg sløseri

Utgangspunkt for det altfor lange showet er Facebook-kontoen Sløseriombudsmannen, som i sju år har kritisert det bakmannen ser som sløseri med staten sine pengar, især til kulturføremål. Inntil for få månader sidan gøymde Are Søberg, hedgefondforvaltar og mangemillionær, seg bak anonymitet, ein ynkeleg positur for ein som vil vere samfunnsrefsar. Men det betyr ikkje at kritikk av den offentlege pengebruken ikkje er rettkommen. Ei slik overvaking treng alle delar av samfunnet, kultursektoren ikkje minst. Men då skal ikkje kritikken basere seg på det refsaren ikkje skjønar.

Mange i kulturlivet meiner seg hetsa og forfølgde av dette ombodet. Men det verkar som dei ikkje alltid klarar å skilje mellom kritikken frå Søberg og den flaumen av kloakk han har kvervla opp i kommentarfelta. Slikt blir fleire samfunnsgrupper utsette for. Heile tida. Her står likevel kulturutøvarane i ei særstilling, som mange ikkje vil ta innover seg. For dei har lisens til å kritisere alle sider av det som skjer i samfunnet. Men denne retten tilseier at kulturlivets aktørar også skal tole meir kritikk enn dei fleste av oss – så lenge det ikkje går på person.

Derfor er det så trist å sjå lista av kulturlivets representantar som har nekta å stille opp i denne framsyninga. Dei og kulturen er nemleg taparane i dette spelet. Dei fekk ein scene å møte kritikken på, men heldt kjeft. At kulturrådstilsette av habilitetsgrunnar sa nei, kan eg til nød forstå. Men då skulle sjefen sjølv, Kristin Danielsen, stått fram og forsvart både dei som fordeler den offentlege støtta, og prosjekta som får pengar. At dei som har sett godkjentstempel på prosjekta, held seg borte, er teikn på veikskap. Når andre del av framsyninga blir vist i Drammen 22. juni, har direktøren kanskje fått tenkt seg om.

Nokre høgdepunkt hadde seansen. Vi fekk «nærkontakt» med Kulturrådet, som også har støtta denne framsyninga. To gonger fekk vi sjå scenen frå filmen Der Untergang, der Hitler får sitt frenetiske raseriutbrot – men her med norsk tekst som handlar om Kulturrådet og norsk kulturpolitikk. Ein komisk fulltreffar.

Søknadsgenerator

Innslaget med den nye søknadsgeneratoren, der alle dei rette orda alt er sette inn, kan ha adresse ikkje berre til Kulturrådet, men like gjerne til Forskingsrådet og andre slagordforblinda råd og utval. Elles leverte koreograf og dansar Mette Edvardsen, ein av dei som meiner seg uthengd, eit godt – skriftleg – forsvar for kunsten sin, som Are Søberg parerte på lite overtydande vis. Der kulturfolket svikta, leverte Raudt-politikar Mímir Kristjánsson eit kraftfullt forsvar for den kunsten han ikkje forstår.

Ein viktig del av framsyninga er det som skjer etterpå. I sosiale medium. Det var kanskje det mest nedslåande. Der går folk frå kunstfeltet og andre igjen til rabiate åtak og syner at dei heller vil ha offerrolla enn å argumentere sakleg for det dei står for. Snakk om å undergrave sitt eige prosjekt! Slik gjorde dei framsyninga mindre viktig – og seg sjølve endå uviktigare. Sjølvskading blir ikkje vakrare om ho er utført av kunstnarar. Tvert imot.

Jan H. Landro

Jan H. Landro er forfattar og journalist og fast teatermeldar i Dag og Tid.