Lytt til artikkelen:

Transiteatret, Det Vestnorske Teateret m.fl.:

Tore Vagn Lid:

03.08.38.
Tilstander av unntak

Audiovisuelt konsept og regi: Tore Vagn Lid
Scenografi: Øystein Nesheim, Tore Vagn Lid
Teiknarar: Øystein Nesheim, Arvid Pettersen, Fredrik Rysjedal
Komponistar: Schubert, Tore Vagn Lid, Terje Isungset
Teknikk og teknisk avvikling: Mathias Grønsdahl
Lyddesign: Tore Vagn Lid, Morten Skage, Mathias Grønsdahl

Tore Vagn Lid har rekonstruert den fatale ettermiddagen 22. juli 2011, heilt utan skyting og ytre drama, men med uvisse, tvil og stigande frykt etter kvart som vi får vite meir og meir. For denne framsyninga ber oss gløyme det vi veit om udåden, og uvitande følgje det som skjer dei tre timane, åtte minutta og 38 sekunda frå smellet i Regjeringskvartalet til terroristen overgir seg. Her er mange spørsmål og veksande forvirring, men få svar og ingen forklaringar, berre forhasta spekulasjonar.

Sekund for sekund

Til å hjelpe seg har Lid henta inn rikhaldig teknologisk utstyr, video og autentiske radio- og TV-klipp, eit team av «teknikarar», teiknarar, musikarar og kor. I «sann» tid, på ein skjerm, lèt dei oss følgje utviklinga sekund for sekund, akkompagnert av ein tikkande metronom.

Intensjonen er å skape om igjen det som var ein heilt alminneleg sommarettermiddag – inntil vondskapen blei sleppt laus og galskapen gradvis byrja gå opp for dei involverte og dei stadig fleire som lytta til nyhendesendingane.

Som publikum får vi følgje køyreturen frå Regjeringskvartalet til kaia ved Tyrifjorden og fram til terroristen sette over fjorden og drap for fote på Utøya. Stundom lukkast dette så godt at eg kjenner elingar av gru rase gjennom kroppen. Som når perkusjonisten Terje Isungset bankar fram uhygga undervegs, eller då stilla berre blir broten av metronomens lagnadstunge tikking idet ferja nærmar seg ungdomsøya.

Autentiske innslag

Det er ingen skodespelar på scena, «hovudkarakter» er tida sjølv. På ein skjerm ser vi alt som skjer, til dømes handa som heile tida flyttar terroristbilen, laga av papir, på veg frå den eine åstaden til den andre. Alt blir produsert av eit team som arbeider ved noko som minner om ein langstrekt bardisk, der tidslinja ligg og ymse andre effektar er sette fram. Alt blir heile tida filma.

Autentiske innslag frå P4 lèt oss ane idyllen som ennå rår. Mellom musikknummera høyrer vi lausprat og nyhendeinnslag. Heilt sentralt i dette rekviemet over ei uskuld som ikkje finst lenger, er musikken. Først poplåtane, der P4 umusikalsk speler «The Final Countdown» etter at eksplosjonen er blitt kjend, så gradvis andre, mørkare tonar. Lids arrangement av den mollstemte andantesatsen frå Schuberts «Døden og piken» blir eit gjennomgangstema, uttrykksfullt framført av ni songarar, tidvis støtta av sordinerte tonar frå Per Jørgensens trompet. Musikken gir hendingane ein stadig meir sakral karakter. Mot slutten gjer Jørgensens røyst framsyninga til ein dirrande klagesong.

Dristig og ukonvensjonelt teater. Men er det godt teater?

Ja, vil eg hevde. Det finst somme longørar, især under den lange køyreturen, men det var vel nett slik den dovne ettermiddagen fortona seg for dei fleste. Altså autentisk nok. Dessutan fanst det andre «røyndommar» den ettermiddagen, som hadde komme fram om Lid hadde nytta andre autentiske opptak frå same tida. Men 03.08.38 er hans val.

Jan H. Landro

Jan H. Landro er journalist og forfattar og fast skribent i Dag og Tid.