Sjå på flamma, seier Véronique og held vinglaset nesten horisontalt nokre centimeter over den kvite servietten på bordet.

Lyset frå taket skin gjennom vinen frå 2017, det formar seg ei raud flamme på servietten.

– Ser du kor lys og skarp raudfargen er? Dess eldre vinen er, dess brunare er flamma, seier ho.

Klokka er litt over ti, og eg er på vingardsbesøk, med vinsmaking, hos Château Franc Mayne, ein grand cru classé-produsent i Saint-Émilion, aust i vindistriktet Bordeaux.

«Eg synest me svin òg kan få perler av og til.»

Ute er det alt over 30 grader, men her, i ei grotte under vinrankene, er det kjølig, rundt tolv grader. Mykje av Saint-Émilion heng saman i grotter i fjellet, både naturlege og utgravne. På det meste er det seks etasjar med gangar på kryss og tvers. Kalksteinen herfrå har i over tusen år vorte nytta som byggjemateriale i regionen. Store delar av Bordeaux er bygd på kalkstein frå Saint-Émilion.

– Desse grottene har vore trygge gøymestadar for både menneske og verdisaker under diverse krigar, seier Véronique.  

– Og vin. Det er her me lagrar vinen på tønner, dei skal liggja i to år. Snart byrjar flaskinga av 2022-årgangen.

Å gå rundt i grottene er som å vera ein del av ei teaterscene. Det blå og raude lyset lagar eit flott skuggespel oppetter veggane. Ikkje så rart eg kjenner det slik, kanskje; tunellane og tønnene er lyssette av ein scenograf.

Lågt heng dei og sure er dei framleis, men i september er druene i Saint-Emilion klare til å plukkast.

Foto: May Linn Clement

Eg kom reisande hit dagen før. Frå San Sebastian i Spania, via Handaye i Frankrike og vidare til Bordeaux. Frå toget naut eg store område nyplanta furuskog, og då toget stoppa i Bayonne, fiska eg opp ein pakke bayonneskinke frå veska. Det er slikt ein kan gjera på tog i Spania og Frankrike; eta skinke og drikka vin frå stadar ein ser frå vindauga.

Ein turr innanlandsvarme slo mot meg idet eg gjekk av toget i Saint-Émilion. Dei ti gradene eg var glad for å missa mellom Barcelona og San Sebastian, var no tilbake.

Gangane under vinrankane hos Château Franc Mayne er lyssette av ein scenograf.

I skugge for den flammande sola såg eg på kartet at sentrum låg under to kilometer unna, så eg byrja å gå inn i eit postkortliknande landskap. Vinranker ispedde flotte château så langt auga kunne sjå. 800 vinprodusentar på 27 rutekilometer, kan det verkeleg stemme? 800, beint?

Om lag kvart tiande år sidan 1955 har ein jury sett seg ned og blindtesta og rangert dei klassifiserte Saint-Émilion-vinane, altså dei som fylgjer krava for å få lov å kalla seg vin frå Saint-Émilion. Eit av krava er at drueplantane ikkje skal vatnast.

Då hjelper det med eit jordsmonn prega av sand og leire, som held på fukta. Ved førre rangering, i 2022, var det beint 800 vinprodusentar med. 14 av dei nådde høgste nivå, premièr grand cru classé, og 71 nest høgste, grand cru classé. 279 vart grand cru, medan dei 436 resterande fekk skriva Saint-Émilion på etiketten.

Dei eg møtte langs vegen, kom gåande nedover med avlange vinposar eller kartongar tilpassa vinflasker, og eg klandra meg sjølv litt: Var no dette den luraste staden å reisa med berre handbagasje?

Eg kan ikkje kjøpa vin med meg heim til Noreg, men ingenting hindrar meg i å kjøpa vin og drikka han her. Eg er samd med noko Ernest Hemingway skriv, «ei flaske vin er eit godt selskap». Etter at eg hadde henta nøkkelen i nøkkelboksen utanfor døra i husværet eg leiger for tre dagar, og lagt handbagasjen i stova, gjekk eg difor ut for å kjøpa ei flaske vin.

Sentrum er ikkje stort, på ein halvtime hadde eg gått gjennom dei fleste gatene. Det er mange små, fine butikkar her. Éin sel såper, éin antikvitetar, éin makronar, Christines bohemkle sel bohemkle, men dei aller fleste sel vin. Rundt 40 vinutsal er det, på denne vesle staden.

Eg stoppa utanfor ein av dei og vart ståande og sjå inn i lokalet, gjennom vindauga, på alle flaskene. Det såg fint ut. Så mykje vin, men ingen kundar. Brått fekk eg auga på ein einsleg ekspeditør der inne som såg på meg. Eg stokk, lét som eg ikkje såg han, og gjekk vidare.

Utvalet av vinbutikkar gav meg kvalar. Så mange val! Utanfor den eine stod eit handskrive skilt med namn på vinar og pris skrive i svart, men med raude strekar over dei svarte prisane og ein ny, lågare pris i raudt ved sida av. Nedsette prisar har alltid appellert til meg, så eg gjekk inn. Ei dame kom ut frå eit bakrom, ho lét meg gå litt rundt, som om eg leita etter noko spesielt.

– Er denne vinen god, spurde eg og tok om ei flaske som var nedsett frå 29 til 19 euro.

– Den er veldig god, sa dama med trykk på veldig, men det vart ein pause etterpå, som om det hang i lufta at ho skulle seia kva som var godt med vinen, og det var nett det ho gjorde:

–... om du likar han fruktig og med struktur.

– Høyres perfekt ut, sa eg.

Her er eg svar skuldig. For sjølv om eg veit kva struktur er i ei benkeplate av eik, i ein tapet med riller og i oppbygging av ein tekst, veit eg ikkje kva struktur i vin er.

«Sommelierar kan snakka til dei vert burgunder i andletet, eg legg meg ikkje på minne det dei seier.»

Eg har høyrt vinkjennarar snakka om struktur før, men eg har ikkje lagt meg på minne det dei seier. Slik har eg det med vin; eg drikk og gløymer alt om han. Sjølv om eg har drukke mykje vin i mange år, har eg aldri vilja setja meg inn i det.

Lysta til å læra om ulike regionar og årgangar har ikkje vore sterk nok. Eg har delteke på ei mengd vinsmakingar og drukke vinpakkar på fleire Michelin-restaurantar. Sommelierar kan snakka til dei vert burgunder i andletet, eg legg meg ikkje på minne det dei seier om druer og jordsmonn.

Eg likar å drikka god vin, men treng ikkje vita så mykje meir om vinen enn at han er god. Du kan gjerne kalla dette å kasta perler for svin, men eg synest me svin òg kan få perler av og til.

Sidan 1999 har Saint-Émilion vore på verdsarvelista til Unesco.

Denne ambivalensen eg har kjent på, kan kome av nyfrelste vinentusiastar eg har møtt som er meir katolske enn paven og tek vekk alt det kjekke med vin. Dei alvorleggjer vindrikkinga, kjem med rettleiingar som liksom skal heva opplevinga.

Ikkje hell i glaset! Vinen må luftast. Minst ein time i ein karaffel.

Ikkje drikk! Roter, lag ein liten tsunami i glaset, så luktar du.

Ikkje svelg! Smak fyrst.

Det rykkjer i meg når alkoholsnobberiet kjem fram. Det er noko teatralsk over det. Eg oppfattar dette som ein hersketeknikk, å bli involvert i eit skodespel utan at eg vil det.

Eg likar å gå i teater, men kunne ikkje tenkja meg å få ei performancegruppe inn i stova.

På same måte likar eg vin, i alle sjatteringar ­– strågul, oransje, lakserosa, granatraud. Best likar eg raudvin og bobler. Med musserande har eg merka ei utvikling i kva eg føretrekkjer.

Medan eg for ti år sidan gjekk for den rimelege proseccoen Giol, som i dag har stige til 159,90 kroner flaska, kjøper eg sjeldan noko billegare enn ein crémant til 219 kroner i dag, og det har med smaken å gjera; eg kjenner forskjell. Eg likar betre den runde, fyldige crémantsmaken. For litt sidan kjøpte eg ei Giol, og tenkte nei, deg er eg ferdig med. Du er for preglaus og tam.

Faren med å vera i Saint-Émilion over fleire dagar er at raudvinsbudsjettet mitt òg kjem til å auke.

Véronique heller i glas nummer to, frå 2011, og me ser på flamma, som er brunare enn den fyrste.

– Lukt litt før du roterer glaset, seier ho, og gjer det same sjølv.

Når Véronique roterer glaset sitt, held ho det som om det var ein tallerk, med tommelen oppå foten og dei fire andre fingrane under. Ho ser ikkje på glaset, men eg klarar ikkje la vera; det går så fort rundt oppi der.

– Så luktar du igjen etterpå. Kjenner du røyklukta?

Ja, no når du seier det, jammen er det ikkje litt røyksmak òg.

Me gjer det same med ein vin frå 2002, ser på flamma, luktar, roterer, luktar og drikk.

Medan Véronique snakkar om druene vinane er laga på, den utbreidde merlot som er fruktig og rund, og den mindre utbreidde cabernet franc, som gjev kompleksitet og struktur til vinane, får eg ei aha-oppleving. Struktur er altså det motsette av flat og einsidig vin. I ein vin med struktur kjenner ein fleire komponentar i samspel.

På tampen av vingardsbesøket får eg tilbod om å kjøpa dei tre vinane eg nettopp har smakt, til høvesvis 49, 53 og 60 euro.

– Har berre handbagasje, seier eg forklarande med eit trist maskespel.

Eg skal jo uansett forbi utsalet med nedsett fruktig vin og struktur etterpå.

Oppe frå grottene, ute i heten. Med flammande skinn går eg mellom rankene tilbake til byen.

Førre veke var druene dekte av blad, men no kan eg sjå dei henga heilt nedst på trea, grøne og klare for to månadar med modning. Det har eg nettopp lært.

I september vert dei plukka for hand, ikkje med maskin. Det er ikkje eit av krava til vin frå Saint-Émilion, men eit av grepa dei på Château Franc Mayne gjer for å skilja seg ut frå naboen.

Slik held dei på, vinprodusentane, dei har same jordsmonn, same klima og i stor grad same druer, men jaktar på detaljar som gjer dei unike, skil dei frå dei 799 andre produsentane i distriktet.  

Stille natt i Saint-Émilion.

Nokre stadar har ein slik aura over seg, her er ikkje meininga at folk skal vera på ferie så altfor lenge. Det er nok å berre koma innom, gjerne i ein leigebil, seia wow, handla litt og så dra vidare. Ein treng ikkje eingong overnatta.

Denne kjensla får eg i Saint-Émilion, denne Unesco-verna småbyen med minkande folketal. Dagleg vinturisme held det vesle sentrum kunstig i live.

Ifylgje Tripadvisor er det to ting å gjera her: besøkja vingardar og vitja monolittkyrkja frå middelalderen, ei kyrkje som er graven ut i fjellet, med utgangspunkt i hola der munken Emilianus busette seg i år 700. På éin dag er eg både i kyrkja og på to vingardar, og endå har eg meir til overs.

Her er ikkje eit yrande uteliv, utanom eit stort, aktivt tre med hundrevis av fuglar kvar kveld.

Ingen av dei lokale handlar på den einaste daglegvarebutikken, som minner om ein liten overprisa Bunnpris og stengjer klokka 19. Noko av det fyrste eg ser der inne, er ei korg med nedsette varer. Eg går bort og finn ein pakke madeleinekaker til halv pris. Eit slåande symbol på ei lengt attende til ei anna tid.

Det er ikkje lov å fotografera på innsida av monolittkyrkja. Eit godt grep for å få turistar til å betala seg inn.

I toppen av sentrum, oppå kyrkja, ligg eit femstjerners luksushotell, Hôtel de Pavie, men eg ser ingen folk gå til eller frå det. «Den olympiske elden var her», seier eit skilt festa utanfor den stengde porten, men det vart ein OL-floke på tråden.

OL-fakkelen vart tend i Olympia 16. april og kryssa landegrensa til Frankrike 8. mai. Deretter skulle han brenna i ein stafett gjennom heile landet, til han enda i Paris hos Snoop Dogg og dei andre stjernene.

Tidleg om morgonen 23. mai kom innbyggjarar frå heile distriktet reisande til Saint-Émilion for å sjå fyrste etappe for dagen, sin eigen Pierre Durand, som er oppvaksen like ved og vart olympisk meister i sprangriding i 1988, føra flamma ridande mellom rankene på vingarden Château Pavie, som ligg mellom jernbanestasjonen og sentrum.

Men seansen, som på førehand vart presentert som ein folkefest til 20.000 skatte-euro, viste seg å vera eit lukka arrangement med sperringar og politikortesjar på alle kantar.

Så det er dette skattepengane våre går til, sa folket til lokalavisa, skuffa over å verta haldne utanfor.

– Eg klarte å snika meg inn på vingarden og ta eit bilete av Durand på avstand, sa ei kvinne til avisa og zooma inn på eit foto av noko som likna ein potetsekk på eit esel med ein stokk stikkande opp.

Denne saka summerer opp det snobberiet eg held mot vinkultur: Nokon skal kunna det, vera innanfor, andre skal sjå på, beundra det frå utsida.

Eg dreg frå Saint-Émilion med vinlauv i håret og sender ein siste tanke til Véronique: Ingen kan ta frå deg fargane i vinflamma du viste meg.

May Linn Clement

May Linn Clement er fast teiknar og skribent i Dag og Tid.