May Linn Clement

maylinnclement@hotmail.com

Me har hatt ei laus avtale om å gå i skogen og fella eit tre i fleire veker. Det er mykje som skal klaffa før ein går i skogen med motorsag, vêr og vind er det fyrste. For sjølv om treet skal berre éin veg, og det er ned, kan alt gå gale. Onkel Kjell har eit arr på halsen, som ikkje vert vist til utan historia om den gongen han heldt på å halshogga seg sjølv. Med ei handsag.

Eg har høyrt om fleire røynde skogsfolk som har døydd under skogsarbeid. Nokre har fått treet i hovudet. Ein enkel del av meg, den som kanskje best illustrerer kor lite eg kan om trefelling, tenkjer: Kunne dei ikkje berre teke eit steg til sida?

I dag tidleg var det sol og heilt vindstille då onkel Kjell ringde, det skulle halde seg slik utover dagen. Tida var inne.

– Dei som ikkje går i skogen på ein dag som dette, er ikkje friske, sa han, og eg heiv meg rundt.

Eg trur det er slik Morten A. Strøksnes må ha kjent det då Hugo Aasjord ringde og sa at no er det dags for å fiska håkjerring. Onkel Kjell er min Hugo.

Eller, heiv og heiv, fru Blom. No overdriv eg, for eg heiv meg ikkje rundt. Det var då eg skulle hiva meg rundt, at eg oppdaga kor lite eg hadde å hiva meg rundt i.

Nett som det er ei forenkling at jegeren slengjer børsa over skuldra og går på jakt, er det meir enn ei øks i neven som skal til for å hogga ved for vinteren. Ein treng motorsag, kanner med passande olje og bensin, verneutstyr, bil med hengjarfeste og ein tilhengjar.

Eg har ingen av delane. Men dette har tante Helga tenkt på: Eg skal få arva ei vernebukse frå onkel Kjell, og han har med seg Stihl-saga si. Ho er frå 1994, noko eit slite OL-klistremerke på tanken minner om.

– No må du velja deg eit tre, seier onkel Kjell.

For lenge sidan såg eg eit program på TV Norge eg aldri gløymer. Det handla om folk som hadde kjærleiksforhold til ting. Ei dame gifta seg med Eiffeltårnet. Ho vitja ektefellen kvart år, strauk på tårnet, snakka med det og var ikkje nøgd med at ho måtte dela det med mange andre.

Trass i kor absurd dette er, kjenner eg meg litt att i denne dama: Eg kan òg få nære forhold til anna enn menneske. Eg prøver å forstå oppvaskmaskina, bilen, dørhandtaket. Eg kan bli glad i og sint på ting.

Det kom som ei openberring og ein lette då eg på skulen lærte at det var noko som heitte besjeling, å gje menneskelege eigenskapar til dyr og gjenstandar. Så det var ikkje ein sjukdom eg hadde, eg leid berre av eit språkleg verkemiddel!

Taket på soverommet eg hadde som barn, var i ubehandla furu. Det er eg glad for. Mange morgon- og kveldstimar har eg lege i senga og sett på det taket, på alle andleta som kom fram av kvistane og cellene. Det var fullt av redde augo, skremmande blikk og lange, spisse revenasar. Eg fekk aldri nok av det taket, det berre gav og gav. Likevel måla eg det kvitt. Eg visste ikkje kva eg hadde gjort, før det var for seint. Alle dei mystiske blikka var borte.

Når eg no skal velja meg eit tre, er det som dei gøymer seg for meg. Ingen tek opp handa og seier: «Meg, meg!» Dei vert som ein flokk foreldre når FAU-representantar skal veljast. Eller kanskje meir som ein flokk husdyr, og eg skal velja kven eg vil slakta. Eg vil ikkje sjå treet i augo, eg vil ikkje sjå personlegdom i dei, eller ynsket dei har om å få leva litt til.

– Det, seier eg og peikar på det mest opplagde treet, ei rett fure i ei skråning, med fritt fall i retning av fylkesvegen som vart bygd på 1960-talet.

– Flott. No må du sjå etter ein fluktveg, seier onkel Kjell, ein stad eg kjapt kan søkja vern om treet skulle falla feil veg. Det kan vera ein stor stein, ein haug eller liknande.

– Kan det vera ein fluktveg? spør eg og peikar på eit anna tre to meter unna. Ja, bak den stammen kan eg trygt gå i skjul.

– Det gjer ikkje noko om du søler litt ned på sverdet, seier onkel Kjell når eg så varsamt som råd skal fylla olje i motorsaga.

– Vil du eg skal hella litt på sverdet, spør eg.

– Nei, nei, nei. Men det gjer ikkje noko om det skvett litt bortpå, så kjeda får smurt seg, seier han.

Eg får det ikkje til. All olje går nedi holet, ikkje ein drope utanfor.

Etterpå skal eg hella bensin på tanken.

– No må du for all del ikkje søla, ropar onkel Kjell ut, og eg kvepp slik at bensinen skvett rundt saga.

– Då er regelen at me ventar fem minutt før me startar saga, så bensinen får fordampa. Har du med kaffi?

Det er løye korleis eg vert ein 60 år gamal mann med det same eg tek motorsaga i nevane. Eg får breitt fotlag, breiare kjeveparti, og jammen kjenner eg ikkje ei veksande vom under vernebuksa. Når eg opnar munnen, er stemma grovare, og eg snakkar om saga som om det var ei dame.

– Best å starta ho medan ho ligg nede, så ho ikkje byrjar å skapa seg, seier eg.

– Ho var vrien å få i gang, men når ho fyrst er varm, er ho lett å få på. Skal nesten ikkje vera borti henne, vettu, før ho tenner på alle pluggar!

Onkel Kjell peikar på kor eg skal saga, og eg fører dama inn i treet.

– Ho-hoi! Ho her kan bita frå seg, ja!

Eg håpar alle som køyrer forbi, ser meg i aksjon. Det er kanskje det mest maskuline ved meg: Eg vil at andre skal sjå at eg held på med skogsarbeid. Eg vil bli sett med motorsag i nevane.

Treet fell rett veg, nedover, og eg er så barnsleg at det fyrste eg gjer, er å gå ned på huk ved stubben, børsta av sagmuggen og telja årringar.

Eg byrjar inst og tel dei mørke felta heilt ut til borken. Eg vil ikkje tru det. Treet er eldre enn fylkesvegen. Det er 71 år, 72 om eg tek med prikken i midten. Eg tel to gongar til for å vera sikker: Treet eg har felt, er like gamalt som mor mi.

Eg kan ikkje unngå å tenkja på treet som mor, og eg har felt henne. No skal eg kvista henne, saga av henne armane, heilt inne ved skuldra. Deretter skal eg kappa henne opp i delar på 30 centimeter for så å frakta delane heim og kløyva dei, før eg stablar den ferdigparterte mor mi utanfor på ein pall. Der skal ho turka, før eg stablar henne på nytt i vedskjulet, dekonstruert. Og til vinteren skal eg ta henne inn, bit for bit, og brenna henne i omnen, varma meg på mor, og verta ferdig med henne.

– Ho kan berre liggja, seier Kjell om veslesystera, eg meiner furua, når eg har kvista henne ferdig.

Me inngår den vagaste avtala som er mogeleg mellom to menneske: Me vert samde om å ta resten ein annan dag.

Når er ein annan dag? Ikkje med det fyrste, iallfall.